اشاره



ادعيه ماه مبارك رمضان يكى از سوژه هاى مناسب جهت مجالس تبليغى اين ماه است، لذا بر آن شديم از اين نيايش هاى كوتاه جهت تكميل مجموعه ره توشه ماه مبارك رمضان بهره گيريم؛ البته هر يك از دعاها حاوى چند محور است كه ما براى رعايت اختصار به پردازش بعضى از آنها با استفاده از آيات قرآن كريم اكتفا كرديم.

اميد است مبلغان محترم با توجه به مخاطبان و اقتضاى مجالس با همراه كردن روايات، اشعار، داستان ها و مطالب ديگر، در غنا و جذابيت اين مجموعه سهيم شوند.

دعاى روز اول



«اللَّهُمَّ اجْعَلْ صِيَامِي صِيَامَ الصَّائِمِينَ وَ قِيَامِي قِيَامَ الْقَائِمِينَ وَ نَبِّهْنِي فِيهِ عَنْ نَوْمَةِالْغَافِلِينَ وَ هَبْ لِي جُرْمِي يَا إِلَهَ الْعَالَمِين وَاعْفُ عَنّى يا عافِياً عَنِ الْمُجْرِمينَ»

خدايا! روزه ام را در اين روز، روزه روزه داران راستين قرار ده و نمازم را، نماز نمازگزاران واقعى، از خواب غفلت زدگان، هشيارم كن و جزمم را ببخش و از من در گذر، اى بخشنده گنهكاران.

پيام ها و فرازهاى دعا: 1. نماز واقعى؛ 2. روزه واقعى؛ 3. هشيارى از غفلت؛ 4. آمرزش گناهان.

آثار غفلت

تنگى معيشت



«وَ مَنْ أَعْرَض عَن ذِكرِى فَإِنَّ لَهُ مَعِيشةً ضَنْكاً»(2)

و هر كس از ياد من روى گردان شود، زندگى (سخت و) تنگى خواهد داشت.

كورى در قيامت



«وَ نحْشرُهُ يَوْمَ الْقِيَمَةِ أَعْمَى»(3)

و روز قيامت، او را نابينا محشور مى كنيم.

فراموش شدن در قيامت



«وَ كَذَلِك الْيَوْمَ تُنسى»(4)

امروز نيز تو فراموش خواهى شد.

همنشينى با شيطان



«وَ مَن يَعْشُ عَن ذِكْرِ الرَّحْمَنِ نُقَيِّض لَهُ شيْطناً فَهُوَ لَهُ قَرِينٌ»(5)

و هر كس از ياد خدا روى گردان شود شيطان را به سراغ او ميفرستيم پس همواره قرين اوست.

خود فراموشى



«وَ لا تَكُونُوا كالَّذِينَ نَسوا اللَّهَ فَأَنساهُمْ أَنفُسهُم»(6)

و همچون كسانى نباشيد كه خدا را فراموش كردند و خدا نيز آنها را به «خود فراموشى» گرفتار كرد.

عوامل غفلت

اموال و اولاد



«يَأَيهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا لا تُلْهِكمْ أَمْوَالُكُمْ وَ لا أَوْلادُكمْ عَن ذِكرِ اللّه»(7)

اى كسانى كه ايمان آورده ايد! اموال و فرزندانتان شما را از ياد خدا غافل نكند.

امكانات رفاهى



«وَ لَكِن مَّتَّعْتَهُمْ وَ ءَابَاءَهُمْ حَتى نَسوا الذِّكرَ»(8)

(در پاسخ) مى گويند: «منزّهى تو! براى ما شايسته نبود كه غير از تو اوليايى برگزينيم، ولى آنان و پدرانشان را از نعمتها برخوردار نمودى تا اينكه (به جاى شكر نعمت) ياد تو را فراموش كردند.

دنيا گرايى



«فَأَعْرِض عَن مَّن تَوَلّى عَن ذِكْرِنَا وَ لَمْ يُرِدْ إِلاّ الْحَيَوةَ الدُّنْيَا»(9)

حال كه چنين است از كسى كه از ياد ما روى مى گرداند و جز زندگى مادى دنيا را نمى طلبد، اعراض كن. جز زندگى مادى دنيا را نمى طلبد، اعراض كن!

فعاليت اقتصادى



«رِجَالٌ لا تُلْهِيهِمْ تجَرَةٌ وَ لا بَيْعٌ عَن ذِكْرِ اللَّه»(10)

مردانى كه نه تجارت و نه معامله اى آنان را از ياد خدا غافل نمى كند.

دعاى روز دوم



اللَّهُمَّ قَرِّبْنِي فِيهِ إِلَى مَرْضَاتِكَ وَ جَنِّبْنِي فِيهِ مِنْ سَخَطِكَ وَ نَقِمَاتِكَ وَ وَفِّقْنِي لِقِرَاءَةِ ْ آيَاتِكَ بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ

خدايا! مرا امروز و اين ماه، به آن چه موجب رضاى توست، نزديك گردان و از خشم و انتقام خود، دور ساز، و به تلاوت و قرائت آيات خود، توفيقم ده، اى مهربان ترين مهربانان.

پيام ها و فرازهاى دعا: 1. رضايت الهى؛ 2. ايمنى از خشم و غضب الهى؛ 3. توفيق قرائت قرآن.

بعضى از ويژگى هاى قرآن

جايگاه قرآن



«لَوْ أَنزَلْنَا هَذَا الْقُرْءَانَ عَلى جَبَلٍ لَّرَأَيْتَهُ خَشِعاً مُّتَصدِّعاً مِّنْ خَشيَةِ اللَّه»(11)

اگر اين قرآن را بر كوهى نازل مى كرديم، مى ديدى كه در برابر آن خاشع مى شود و از خوف خدا مى شكافد.

وسيله رحمت و هدايت



«وَ هُدًى وَ رَحْمَةٌ لِّلْمُؤْمِنِينَ»(12)

و هدايت و رحمتى است براى مؤمنان.

شفاى دردها



«وَ نُنزِّلُ مِنَ الْقُرْءَانِ مَا هُوَ شِفَاءٌ وَ رَحْمَةٌ لِّلْمُؤْمِنِينَ وَلايَزِيدُالظلِمِينَ إِلا خَسارا».(13)

و از قرآن، آنچه شفا و رحمت است براى مؤمنان، نازل مى كنيم؛ و ستمگران را جز خسران (و زيان) نمى افزايد.

نتيجه تلاوت قرآن

پاداش الهى



«إِنَّ الَّذِينَ يَتْلُونَ كِتَب اللَّهِ وَ أَقَامُوا الصلَوةَ وَ أَنفَقُوا مِمَّا رَزَقْنَهُمْ سِرًّا وَ عَلانِيَةً يَرْجُونَ تجَرَةً لَّن تَبُورَ»(14)

كسانى كه كتاب الهى را تلاوت مى كنند و نماز را برپا مى دارند و از آنچه به آنان روزى داده ايم پنهان و آشكار انفاق مى كنند، تجارتى بى زيان و خالى از كساد را اميد دارند.

دعاى روز سوم



اللَّهُمَّ ارْزُقْنِي فِيهِ الذِّهْنَ وَ التَّنْبِيهَ وَ بَاعِدْنِي فِيهِ مِنَ السَّفَاهَةِ وَ التَّمْوِيهِ وَ اجْعَلْ لِي نَصِيباً مِنْ كُلِّ خَيْرٍ تُنْزِلُ فِيهِ بِجُودِكَ يَا أَجْوَدَ الْأَجْوَدِين

خدايا در اين روز، هوش و آگاهى به من روزى كن، در اين روز، مرا از بيخردى و باطل دور گردان و از هر خيرى كه در اين روز نازل مى كنى، مرا نيز بهره اى ده، به بخشندگى ات، اى بخشنده ترين بخشندگان.

پيام ها و فرازهاى دعا: 1. طلب بيدارى؛ 2. دورى از سفاهت؛ 3. سهمى از هر نيكى.

پيامدهاى نادانى

انحراف عقيدتى



«يَظنُّونَ بِاللَّهِ غَيرَ الْحَقِّ ظنَّ الجَْهِلِيَّةِ»(15)

آنها گمان هاى نادرستى - همچون گمان هاى دوران جاهليت - درباره خدا داشتند.

«قَالُوا يَمُوسى اجْعَل لَّنَا إِلَهاً كَمَا لهَُمْ ءَالِهَةٌ قَالَ إِنَّكُمْ قَوْمٌ تجْهَلُونَ»(16)

گفتند: «تو هم براى ما معبودى قرار ده، همان گونه كه آنها معبودان (و خدايانى) دارند!» گفت: «شما جمعيّتى جاهُل و نادان هستيد.

بدترين موجودات



«إِنَّ شرَّ الدَّوَاب عِندَ اللَّهِ الصمُّ الْبُكْمُ الَّذِينَ لا يَعْقِلُونَ»(17)

بدترين جنبندگان نزد خدا، افراد كر و لالى هستند كه انديشه نمى كنند.

دعاى روز چهارم



اللَّهُمَّ قَوِّنِي فِيهِ عَلَى إِقَامَةِ أَمْرِكَ وَ أَذِقْنِي فِيهِ حَلَاوَةَ ذِكْرِكَ وَ أَوْزِعْنِي فِيهِ أَدَاءَ شُكْرِكَ بِكَرَمِك َ وَ احْفَظْنِي فِيهِ بِحِفْظِك وَ سَتْرَك يَا أَبْصَرَ النَّاظِرِين.

خدايا! در اين روز مرا براى به پا داشتن فرمان خود، نيرو بخش و شيرينى ذكر و ياد خويش را به من بچشان و براى اداى شكرت آماده ام ساز و مرا با حفاظت و پوشش خود محافظت فرما، اى بيناترين بينندگان.

پيام ها و فرازهاى دعا: 1. توان انجام فرائض؛ 2. چشيدن حلاوت ياد خدا؛ 3. توفيق اداى شكر؛ 4. محفوظ بودن از گناه.

ياد خدا در آيات



«وَ لَذِكْرُ اللَّهِ أَكبرُ»(18)

و ياد خدا بزرگتر است.

«يَأَايُهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا اذْكُرُوا اللَّهَ ذِكْراً كَثِيرا»(19)

اى كسانى كه ايمان آورده ايد! خدا را بسيار ياد كنيد.

اطمينان بخش قلب



«أَلا بِذِكرِ اللَّهِ تَطمَئنُّ الْقُلُوب»(20)

آگاه باشيد، تنها با ياد خدا دلها آرامش مى يابد.

هنگام برخورد با دشمن



«يا َأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا إِذَا لَقِيتُمْ فِئَةً فَاثْبُتُوا وَ اذْكرُوا اللَّهَ كثِيرا»(21)

اى كسانى كه ايمان آورده ايد! هنگامى كه (در ميدان نبرد) با گروهى رو به رو مى شويد، ثابت قدم باشيد! و خدا را فراوان ياد كنيد.

موانع ياد خدا

اولاد و اموال



«يَأاَيُهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا لا تُلْهِكُمْ أَمْواَلُكُمْ وَ لا أَوْلادُكُمْ عَن ذِكرِ اللَّهِ وَ مَن يَفْعَلْ ذَلِك فَأُولَئك هُمُ الْخَسِرُونَ»(22)

اى كسانى كه ايمان آورده ايد! اموال و فرزندانتان شما را از ياد خدا غافل نكند! و كسانى كه چنين كنند، زيانكارانند!

شيطان



«إِنَّمَا يُرِيدُ الشيْطانُ أَن يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَوَةَ وَ الْبَغْضاءَ فى الخَْمْرِ وَ الْمَيْسرِ وَ يَصدَّكُمْ عَن ذِكْرِ اللَّه»(23)

شيطان مى خواهد به وسيله شراب و قمار، در ميان شما عداوت و كينه ايجاد كند، و شما را از ياد خدا و از نماز باز دارد.

آثار شكر

افزايش نعمت



«ْ لَئِن شَكَرْتُمْ لأَزِيدَنَّكُمْ وَ لَئِن كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابى لَشدِيدٌ»(24)

اگر شكرگزارى كنيد، (نعمت خود را) بر شما خواهم افزود؛ و اگر ناسپاسى كنيد، مجازاتم شديد است!

هدايت الهى



«شاكِراً لأَنْعُمِهِ اجْتَبَاهُ وَ هَدَاهُ إِلى صِراَطٍ مُّستَقِيمٍ»(25)

كه در برابر نعمتهاى او سپاسگزار بود [و خداوند] او را برگزيد و به راه راست هدايت كرد.

دعاى روز پنجم



اللَّهُمَّ اجْعَلْنِي فِيهِ مِنَ الْمُسْتَغْفِرِينَ وَ اجْعَلْنِي فِيهِ مِنْ عِبَادِكَ الصَّالِحِينَ الْقَانِتِينَ وَ اجْعَلْنِي فِيهِ مِنْ أَوْلِيَائِكَ الْمُقَرَّبِين بِرَأْفَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ

خدايا! مرا امروز از استغفار كنندگان و در زمره بندگان شايسته و مطيع خويش قرار بده و مرا از جمله دوستان مقرب خود فرما به رأفت و مهربانى ات اى مهربان ترين مهربانان.

پيام ها و فرازهاى دعا: 1. توفيق استغفار؛ 2. صلاحيت بندگى؛ 3. تقرب به درگاه الهى.

استغفار

ضرورت استغفار



«وَ اَن استَغْفِرُوا رَبَّكمْ ثمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ»(26)

و اينكه از پروردگار خويش آمرزش بطلبيد؛ سپس بسوى او بازگرديد.

زمان استغفار



«الصبرِينَ وَ الصدِقِينَ وَ الْقَنِتِينَ وَ الْمُنفِقِينَ وَ الْمُستَغْفِرِينَ بِالأَسحَارِ»(27)

آنها كه (در برابر مشكلات، و در مسير اطاعت و ترك گناه،) استقامت مى ورزند، راستگو هستند، (در برابر خدا) خضوع، و (در راه او) انفاق مى كنند، و در سحرگاهان، استغفار مى نمايند.

عبادت

نتيجه عبادت



«يَأَيهَا النَّاس اعْبُدُوا رَبَّكُمُ الَّذِى خَلَقَكُمْ وَ الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ»(28)

اى مردم! پروردگار خود را پرستش كنيد؛ آن كس كه شما، و كسانى را كه پيش از شما بودند آفريد، تا پرهيزكار شويد.

هدف خلقت



«وَ مَا خَلَقْت الجِْنَّ وَ الانس إِلا لِيَعْبُدُونِ»(29)

من جنّ و انس را نيافريدم جز براى اينكه عبادتم كنند (و به من نزديك شوند).

دعاى روز ششم



اللَّهُمَّ لَا تَخْذُلْنِي فِيهِ لتَعَرُّضِ مَعْصِيَتِكَ وَ لَا تَضْرِبْنِي فِيهِ بِسِيَاطِ نَقِمَتِكَ وَ زَحْزِحْنِي فِيهِ مِنْ مُوجِبَاتِ سَخَطِكَ بِمَنِّكَ وَ أَيَادِيك يَا مُنْتَهَى رَغْبَةِ الرَّاغِبِينَ

پروردگارا! مرا با ارتكاب نا فرمانى ات، خوارم مگردان و به ضرب تازيانه انتقامت كيفر مكن و مرا از موجبات خشم خود، دور گردان، به حق احسانت و نعمت هايت اى منتهاى خواسته و آرزوى خواستاران.

پيام ها و فرازهاى دعا: 1. خوار نشدن به واسطه گناه؛ 2. مصونيت از كيفر الهى؛ 3. دورى از موجبات خشم و غضب الهى.

گناهان كبيره

شرك به خداوند



«إِنَّ اللَّهَ لا يَغْفِرُ أَن يُشرَك بِهِ وَ يَغْفِرُ مَا دُونَ ذَلِك لِمَن يَشاءُ»(30)

خداوند، شرك به او را نمى آمرزد؛ و كمتر از آن را براى هر كس بخواهد مى آمرزد.

يأس (نااميدى از رحمت الهى)



«إِنَّهُ لا يَايْئَس مِن رَّوْح اللَّهِ إِلا الْقَوْمُ الْكَفِرُونَ»(31)

و از رحمت خدا مأيوس نشويد؛ كه تنها گروه كافران، از رحمت خدا مأيوس مى شوند.

قنوط



«قَالَ وَ مَن يَقْنَط مِن رَّحْمَةِ رَبِّهِ إِلا الضالُّونَ»(32)

[حضرت ابراهيم عليه السلام ] گفت: «جز گمراهان، چه كسى از رحمت پروردگارش مأيوس مى شود؟

امن از مكر الهى



«أَ فَأَمِنُوا مَكرَ اللَّهِ فَلا يَأْمَنُ مَكرَ اللَّهِ إِلا الْقَوْمُ الْخَسِرُونَ»(33)

آيا آنها خود را از مكر الهى در امان مى دانند؟! در حالى كه جز زيانكاران، خود را از مكر (و مجازات) خدا ايمن نمى دانند!

قتل



«وَ مَن يَقْتُلْ مُؤْمِناً مُّتَعَمِّداً فَجَزَاؤُهُ جَهَنَّمُ خَلِداً فِيهَا وَ غَضِب اللَّهُ عَلَيْهِ وَ لَعَنَهُ وَ أَعَدَّ لَهُ عَذَاباً عَظِيما»(34)

و هر كس، فرد باايمانى را از روى عمد به قتل برساند، مجازاتِ او دوزخ است؛ در حالى كه جاودانه در آن مى ماند؛ و خداوند بر او غضب مى كند؛ و او را از رحمتش دور مى سازد؛ و عذاب عظيمى براى او آماده ساخته است.

قطع رحم



«الَّذِينَ يَنقُضونَ عَهْدَ اللَّهِ مِن بَعْدِ مِيثاقِهِ وَ يَقْطعُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَن يُوصلَ وَ يُفْسِدُونَ فى الأَرْضِ أُولَئك هُمُ الْخَسِرُونَ»(35)

فاسقان كسانى هستند كه پيمان خدا را، پس از بستن آن، مى شكنند؛ و پيوندهايى را كه خدا دستور داده، قطع نموده، و در روى زمين فساد مى كنند؛ اينها زيانكارانند.

خوردن مال يتيم



«إِنَّ الَّذِينَ يَأْكلُونَ أَلامْوالَ ْاليَتامَى ظلْماً إِنَّمَا يَأْكلُونَ فى بُطونِهِمْ نَاراً وَ سيَصلَوْنَ سعِيرا»(36)

كسانى كه اموال يتيمان را به ظلم و ستم مى خورند، (در حقيقت،) تنها آتش مى خورند؛ و بزودى در شعله هاى آتش (دوزخ) مى سوزند.

زنا



«وَ لا تَقْرَبُوا الزِّنى إِنَّهُ كانَ فاحِشةً وَ ساءَ سبِيلاً»(37)

و نزديك زنا نشويد، كه كار بسيار زشت، و بد راهى است!

مى گسارى



«يَسئَلُونَك عَنِ الْخَمْرِ وَ الْمَيْسِرِ قُلْ فِيهِمَا إِثْمٌ كبِيرٌ وَ مَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَ إِثْمُهُمَا أَكبرُ مِن نَّفْعِهِمَا»(38)

در باره شراب و قمار از تو سؤال مى كنند، بگو: «در آنها گناه و زيان بزرگى است؛ و منافعى (از نظر مادى) براى مردم در بردارد؛ (ولى) گناه آنها از نفعشان بيشتر است.

پيمان شكنى



«وَ الَّذِينَ يَنقُضونَ عَهْدَ اللَّهِ مِن بَعْدِ مِيثاقِهِ وَ يَقْطعُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَن يُوصلَ وَ يُفْسِدُونَ فى الأَرْضِ أُولَئك لهَُمُ اللَّعْنَةُ وَ لهَُمْ سوءُ الدَّارِ»(39)

آنها كه عهد الهى را پس از محكم كردن مى شكنند، و پيوندهايى را كه خدا دستور به برقرارى آن داده قطع مى كنند، و در روى زمين فساد مى نمايند، لعنت براى آنهاست؛ و بدى (و مجازات) سراى آخرت!

خيانت در امانت



«إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَن تُؤَدُّوا الأَمَنَتِ إِلى أَهْلِهَا»(40)

خداوند به شما فرمان مى دهد كه امانتها را به صاحبانش بدهيد!

كم فروشى



«وَيْلٌ لِّلْمُطفِّفِين الَّذِينَ إِذَا اكْتَالُوا عَلى النَّاسِ يَستَوْفُونَ وَ إِذَا كالُوهُمْ أَو وَّزَنُوهُمْ يخْسِرُونَ أَ لا يَظنُّ أُولَئك أَنهُم مَّبْعُوثُون لِيَوْمٍ عَظِيم ٍيَوْمَ يَقُومُ النَّاس لِرَب الْعَلَمِينَ»(41)

واى بر كم فروشان! آنان كه وقتى براى خود پيمانه مى كنند، حق خود را بطور كامل مى گيرند؛ امّا هنگامى كه مى خواهند براى ديگران پيمانه يا وزن كنند، كم مى گذارند! آيا آنها گمان نمى كنند كه برانگيخته مى شوند، در روزى بزرگ؛ روزى كه مردم در پيشگاه پروردگار جهانيان مى ايستند.

ربا خوارى



«يَأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا لا تَأْكلُوا الرِّبَوا أَضعَفاً مُّضعَفَةً وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ وَ اتَّقُوا النَّارَ الَّتى أُعِدَّت لِلْكَفِرِينَ»(42)

اى كسانى كه ايمان آورده ايد! ربا (و سود پول) را چند برابر نخوريد! از خدا بپرهيزيد، تا رستگار شويد! و از آتشى بپرهيزيد كه براى كافران آماده شده است!

فرار از جهاد



«يَأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا إِذَا لَقِيتُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا زَحْفاً فَلا تُوَلُّوهُمُ الأَدْبَارَ»(43)

اى كسانى كه ايمان آورده ايد! هنگامى كه با انبوه كافران در ميدان نبرد روبه رو شويد، به آنها پشت نكنيد (و فرار ننماييد)!

اسراف



«كُلُوا وَ اشرَبُوا وَ لا تُسرِفُوا إِنَّهُ لا يحِب الْمُسرِفِينَ»(44)

بخوريد و بياشاميد، ولى اسراف نكنيد كه خداوند مسرفان را دوست نمى دارد.

جنگ با مسلمانان



«إِنَّمَا جَزؤُا الَّذِينَ يحَارِبُونَ اللَّهَ وَ رَسولَهُ وَ يَسعَوْنَ فى الأَرْضِ فَساداً أَن يُقَتَّلُوا أَوْ يُصلَّبُوا أَوْ تُقَطعَ أَيْدِيهِمْ وَ أَرْجُلُهُم مِّنْ خِلَفٍ أَوْ يُنفَوْا مِنَ الأَرْضِ ذَلِك لَهُمْ خِزْىٌ فى الدُّنْيَا وَ لَهُمْ فى الاَخِرَةِ عَذَابٌ عَظِيم»(45)

كيفر آنها كه با خدا و پيامبرش به جنگ برمى خيزند، و اقدام به فساد در روى زمين مى كنند، (و با تهديد اسلحه، به جان و مال و ناموس مردم حمله مى برند،) فقط اين است كه اعدام شوند؛ يا به دار آويخته گردند؛ يا (چهار انگشت از) دست (راست) و پاى (چپ) آنها، بعكس يكديگر، بريده شود؛ و يا از سرزمين خود تبعيد گردند. اين رسوايى آنها در دنياست؛ و در آخرت، مجازات عظيمى دارند.

خوردن مردار و خون و گوشت خوك



«حُرِّمَت عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ وَ الدَّمُ وَ لحَْمُ الخِْنزِيرِ»(46)

حرام شد بر شما گوشت مردار و خون و گوشت خوك.

ترك نماز عمداً



«وَ أَقِيمُوا الصلَوةَ وَ لا تَكُونُوا مِنَ الْمُشرِكينَ»(47)

نماز را برپا داريد و از مشركان نباشيد....

ندادن زكات



«وَ وَيْلٌ لِّلْمُشرِكِينَ الَّذِينَ لا يُؤْتُونَ الزَّكوةَ وَ هُم بِالاَخِرَةِ هُمْ كَفِرُونَ»(48)

واى بر مشركان! همانها كه زكات را نمى پردازند، و آخرت را منكرند!

بدگمانى و غيبت



«يا ايها الذين آمنوا اجتنبوا كثيراً من الظن ان بعض الظن اثم...».(49)

اى كسانى كه ايمان آورده ايد! از بسيارى از گمان ها بپرهيزيد چرا كه بعضى از گمان ها گناه است و هرگز در كار ديگران تجسس نكنيد و هيچ يك از شما غيبت ديگرى را نكند...

دعاى روز هفتم



اللَّهُمَّ أَعِنِّي فِيهِ عَلَى صِيَامِهِ وَ قِيَامِهِ وَ جَنِّبْنِي فِيهِ مِنْ هَفَوَاتِهِ وَ آثَامِهِ وَ ارْزُقْنِي فِيهِ ذِكْرَكَ بِدَوَامِهِ بِتَوْفِيقِكَ يَا هَادِيَ الْمُضِلِّينَ.

خدايا! مرا بر روزه و نماز اين روز، يارى كن و از لغزش ها و خطاهايش دور گردان و ياد همواره و ذكر دائمى خود را روزيم كن، به حق توفيقت، اى رهنماى گمراهان.

پيام ها و فرازهاى دعا: 1. طلب كمك براى اقامه نماز و روزه؛ 2. دورى از لغزشها و گناهان؛ 3. توفيق ذكر دائم.

نماز

وجوب نماز



«إِنَّ الصلَوةَ كانَت عَلى الْمُؤْمِنِينَ كِتاباً مَّوْقُوتا»(50)

نماز، وظيفه ثابت و معيّنى براى مؤمنان است.

آثار نماز

اصلاح جامعه



«وَ الَّذِينَ يُمَسكُونَ بِالْكِتابِ وَ أَقَامُوا الصلَوةَ إِنَّا لا نُضِيعُ أَجْرَ المُْصلِحِينَ»(51)

و آنها كه به كتاب (خدا) تمسّك جويند، و نماز را برپا دارند، (پاداش بزرگى خواهند داشت؛ زيرا) ما پاداش مصلحان را ضايع نخواهيم كرد.

دورى از شهوات



«فخَلَف مِن بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضاعُوا الصلَوةَ وَ اتَّبَعُوا الشهَوَتِ»(52)

امّا پس از آنان، فرزندان ناشايسته اى روى كار آمدند كه نماز را تباه كردند، و از شهوات پيروى نمودند؛ و بزودى (مجازات) گمراهى خود را خواهند ديد.

منع ضد ارزش ها



«وَ أَقِمِ الصلَوةَ إِنَّ الصلَوةَ تَنهَى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنكَرِ»(53)

نماز را برپا دار، و امر به معروف و نهى از منكر كن، و در برابر مصايبى كه به تو مى رسد شكيبا باش كه اين از كارهاى مهمّ است.

محو گناهان



«وَ أَقِمِ الصلَوةَ طرَفىِ النهَارِ وَ زُلَفاً مِّنَ الَّيْلِ إِنَّ الحَْسنَتِ يُذْهِبنَ السيِّئَاتِ»(54)

در دو طرف روز و اوايل شب، نماز را برپا دار؛ چرا كه حسنات، سيئات (و آثار آنها را) از بين مى برند؛ اين تذكّرى است براى كسانى كه اهل تذكّرند.

رشد و تقويت روحى



«إِذَا مَسهُ الشرُّ جَزُوعاً وَ إِذَا مَسهُ الخَْيرُ مَنُوعا الا المصلّين الَّذِينَ هُمْ عَلى صلاتهِمْ دَائمُونَ»(55)

هنگامى كه بدى به او رسد بيتابى مى كند، و هنگامى كه خوبى به او رسد مانع ديگران مى شود (و بخل مى ورزد)، آنها كه نمازها را پيوسته بجا مى آورند.

رستگارى



«قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ هُمْ فِي صَلاتِهِمْ خاشِعُونَ»(56)

همانا اهل ايمان به پيروزى و رستگارى رسيدند، آنانكه در نماز خاضع و خاشع هستند.

آثار سبك شمردن نماز

عذاب الهى



«فِي جَنَّاتٍ يَتَساءَلُونَ عَنِ الُْمجْرِمِينَ ما سَلَكَكُمْ فِي سَقَرَ قالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ»(57)

بهشتيان از مجرمين سئوال مى كنند چه چيزى شما را به جهنم و عذاب كشاند، گويند ما از نمازگزاران نبوديم.

محروميت از الطاف الهى



«وَيْلٌ لِلْمُصَلِّينَ الَّذِينَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ»(58)

واى بر آن نمازگزاران كه دل از ياد خدا غافل دارند و از نماز خود بى خبرند.

دعاى روز هشتم



اللَّهُمَّ ارْزُقْنِي فِيهِ رَحْمَةَ الْأَيْتَامِ وَ إِطْعَامَ الطَّعَامِ وَ إِفْشَاءَ السَّلامِ وَ صُحْبَةَ الْكِرَامِ بِطَوْلِكَ يَا مَلْجَأَ الآمِلِينَ

خدايا! مرا در اين روز ترحم به يتيمان و اطعام به گرسنگان و افشاء سلام و مصاحبت نيكان نصيب فرما به حق انعامت اى پناه آرزومندان عالم.

پيام ها و فرازهاى دعا: 1. توفيق يتيم نوازى؛ 2. سير كردن گرسنگان؛ 3. آشكار سلام كردن؛ 4. همنشينى نيكان.

روش برخورد با يتيمان

دادگرى



«وَ أَنْ تَقُومُوا لِلْيَتامى بِالْقِسْطِ وَ ما تَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ كانَ بِهِ عَليماً»(59)

در حق يتيمان به عدل و انصاف بكوشيد و هر خيرى كه انجام دهيد خداوند از آن آگاه است.

شخصيت دادن



«كَلاَّ بَلْ لا تُكْرِمُونَ الْيَتيمَ»(60)

چنين نيست، بلكه يتيم را نمى نوازيد.

گشاده رويى



«فَأَمَّا الْيَتيمَ فَلا تَقْهَرْ»(61)

پس با يتيم تندى مكن.

نراندن يتيم



«أرَأيتَ الذى يُكَذِّبُ بالدين فَذلِكَ الذى يَدُعُّ اليَتيم»(62)

آيا ملاحظه كرده اى كسى را كه روز جزا را انكار مى كند؟ اين همان كسى است كه يتيم را مى راند.

نتيجه خوردن مال يتيم

آتش جهنم



«إِنَّ الَّذِينَ يَأْكُلُونَ أَمْوالَ الْيَتامى ظُلْماً إِنَّما يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ ناراً وَ سَيَصْلَوْنَ سَعِيراً»(63)

آنان كه اموال يتيمان را به ستمگرى مى خورند در حقيقت آنها در شكم خود آتش جهنم فرو مى برند و به زودى به دوزخ در آتش فروزان خواهند افتاد.

سلام

سخن اهل بهشت



«وَ تَحِيَّتُهُمْ فِيها سَلامٌ وَ آخِرُ دَعْواهُمْ أَنِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ»(64)

و ثناى آنها (بهشتيان) در بهشت (جسم و جانشان را از هر رنج و درد و غم) سلامت ابدى مى بخشد و آخرين سخنانشان حمد پروردگار عالميان است.

پاسخ برتر



«وَ إِذا حُيِّيتُمْ بِتَحِيَّةٍ فَحَيُّوا بِأَحْسَنَ مِنْها أَوْ رُدُّوها»(65)

هرگاه كسى شما را ستايش كند شما نيز بايد با ستايشى مثل آن يا بهتر پاسخ دهيد.

دعاى روز نهم



اللَّهُمَّ اجْعَلْ لِي فِيهِ نَصِيبا مِنْ رَحْمَتِكَ الْوَاسِعَةِ وَ اهْدِنِي فِيهِ لِبَرَاهِينِكَ السَّاطِعَةِ وَ خُذْ بِنَاصِيَتِي إِلَى مَرْضَاتِكَ الْجَامِعَةِ بِمَحَبَّتِكَ يَا أَمَلَ الْمُشْتَاقِينَ

خدايا! امروز مرا از رحمت گسترده خويش، نصيبى قرار بده و به برهان ها و دليل هاى روشن و تابناك خويش، هدايتم كن و پيشانى مرا به سوى خشنودى هاى جامع خود بگير، به حق دوستى و محبت خود، اى آرزو و آرمان مشتاقان.

پيام ها و فرازهاى دعا: 1. سهمى از رحمت الهى؛ 2. هدايت برهانى؛ 3. حركت به سوى خشنودى خدا.

رحمت الهى

گستره رحمت الهى



«وَ رَحْمَتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْ ءٍ»(66)

رحمت من همه موجودات را فرا گرفته است.

موجبات رحمت الهى

احسان و نيكى



«إِنَّ رَحْمَتَ اللَّهِ قَرِيبٌ مِنَ الُْمحْسِنِينَ»(67)

البته رحمت خداوند به نيكوكاران نزديك است.

ايمان و تكيه بر خداوند



«فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ اعْتَصَمُوا بِهِ فَسَيُدْخِلُهُمْ فِي رَحْمَةٍ مِنْهُ»(68)

پس آنان كه به خدا گرويدند، و به او متوسل شدند، به زودى به جايگاه رحمت و فضل خود داخلشان گرداند.

صبر و شكيبايى



«وَ بَشِّرِ الصَّابِرِينَ الَّذِينَ إِذا أَصابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ قالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَيْهِ راجِعُونَ أُولئِكَ عَلَيْهِمْ صَلَواتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَ رَحْمَةٌ»(69)

و به صابران بشارت بده آنان كه چون به حادثه سخت و ناگوارى دچار شوند صبورى پيشه گرفته و گويند ما به فرمان خدا آمده و به سوى او رجوع خواهيم كرد. آن گروه مخصوص به درود و الطاف الهى ورحمت خاص خداوند هستند.

اطاعت از خدا و رسول



«وَ أَطِيعُوا اللَّهَ وَ الرَّسُولَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ»(70)

از حكم خدا و رسول او فرمان بريد باشد كه مشمول رحمت خدا شويد.

استغفار



«لَوْ لا تَسْتَغْفِرُونَ اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ»(71)

چرا از درگاه خدا استغفار نمى كنيد تا شايد مورد عفو و رحمت قرار گيريد.

پيروى از پيامبر



«وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ»(72)

اى اهل ايمان، شما نماز را به پا داريد و زكات مال خود را به فقرا بدهيد و رسول ما را اطاعت كنيد باشد كه مورد لطف و رحمت شويد.

پيروى از قرآن



«وَ هذا كِتابٌ أَنْزَلْناهُ مُبارَكٌ فَاتَّبِعُوهُ وَ اتَّقُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ»(73)

اين كتاب مباركى است كه فرستاديم، پس از آن پيروى كنيد و پرهيزكار باشيد شايد مورد رحمت قرار گيريد.

دعاى روز دهم



اللَّهُمَّ اجْعَلْنِي فِيهِ مِنَ الْمُتَوَكِّلِينَ عَلَيْكَ وَ اجْعَلْنِي فِيهِ مِنَ الْفَائِزِينَ لَدَيْكَ وَ اجْعَلْنِي فِيهِ مِنَ الْمُقَرَّبِينَ إِلَيْكَ بِإِحْسَانِكَ يَا غَايَةَ الطَّالِبِينَ

خدايا! در اين روز، مرا از توكل كنندگان بر خوردت و رستگاران نزد تو و مقربان پيشگاهت قرار بده، قسم به احسانت، اى مقصد خواستاران و جويندگان.

پيام ها و فرازهاى دعا: 1. نعمت توكل؛ 2. سعادت؛ 3. تقرب به درگاه الهى.

توكل (موجبات، آثار)

ايمان



«وَ عَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ»(74)

مؤمنان به خدا توكل كنند.

افزايش مقاومت در برابر مشكلات



«الَّذِينَ قالَ لَهُمُ النَّاسُ إِنَّ النَّاسَ قَدْ جَمَعُوا لَكُمْ فَاخْشَوْهُمْ فَزادَهُمْ إِيماناً وَ قالُوا حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ»(75)

آن مؤمنانى كه چون مردمى به آنها گفتند لشكر بسيارى بر عليه شما مؤمنان فراهم شد، از آنان در انديشه و برحذر باشيد، بر ايمانشان بيفزود و گفتند در مقابل همه دشمنان تنها خدا ما را كفايت است.

وسيله دوستى خداوند



«إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ»(76)

خداوند توكل كنندگان را دوست دارد.

دعاى روز يازدهم



اللَّهُمَّ حَبِّبْ إِلَيَّ فِيهِ الْإِحْسَانَ وَ كَرِّهْ إِلَيَّ فِيهِ الْفُسُوقَ وَ الْعِصْيَانَ وَ حَرِّمْ عَلَيَّ فِيهِ السَّخَطَ وَ النِّيرَانَ بِعَوْنِكَ يَا غِيَاثَ الْمُسْتَغِيثِينَ

خدايا! در اين روز احسان و نيكى را در نظرم محبوب گردان و فسق و معصيت را در نظرم ناپسند قرار بده و خشم خود و آتش دوزخ را بر من حرام گردان، به پاس يارى ات، اى پناه بى پناهان.

پيام ها و فرازهاى دعا: 1. توفيق احسان؛ 2. دورى از فسق و عصيان؛ 3. محفوظ بودن از خشم و آتش قهر الهى.

احسان امر الهى



«إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ»(77)

همانا خدا فرمان به عدل و احسان مى دهد.

عبرت از قارون



«و ابتَغِ فيما اتيك اللهُ الدارَ الآخرةَ و لا تنسِ نَصيبَكَ ِمن الدنيا و أحسِن كما أحسَنَ اللهُ اِلَيكَ...».(78)

و در آنچه خدا به تو داده سراى آخرت را بطلب و بهره ات را از دنيا فراموش نكن؛ همان گونه كه خدا به تو نيكى كرده نيكى كن.

اوصاف محسنين

بخشش و انفاق



«الَّذِينَ يُنْفِقُونَ فِي السَّرَّاءِ وَ الضَّرَّاءِ وَ الْكاظِمِينَ الْغَيْظَ وَ الْعافِينَ عَنِ النَّاسِ وَ اللَّهُ يُحِبُّ الُْمحْسِنِينَ»(79)

آنانكه از مال خود به فقرا در حال وسعت و تنگدستى انفاق كنند و خشم و غضب خود فرو نشانند، و از بدى مردم درگذرند، پس تو از آنها درگذر و كردار بدشان را عفو كن.

صبر



«إِنَّهُ مَنْ يَتَّقِ وَ يَصْبِرْ فَإِنَّ اللَّهَ لا يُضِيعُ أَجْرَ الُْمحْسِنِينَ»(80)

البته هر كس در حوادث تقوا و صبر پيشه كند، (چنين كسى نيك است) و خدا اجر نيكان را ضايع نگرداند.

راضى به رضاى خدا



«وَ السَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهاجِرِينَ وَ الْأَنْصارِ وَ الَّذِينَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسانٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ وَ أَعَدَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي تَحْتَهَا الْأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها أَبَداً ذلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ»(81)

و پيشينيان نخستين از مهاجرين و انصار و آنان كه درنيكوكارى از آنان پيروى كردند، خدا از ايشان راضى و ايشان نيز از خدا راضى هستند و باغ هايى كه زير آنها جوى ها جارى است، براى آنان مهياست. هميشه در آن جاودان هستند و اين رستگارى بزرگ است.

آثار و نتايج احسان



چيست احسان را مكافات اى پسر؟

لطف و احسان و ثواب معتبر

عنايت خداوند



«إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الُْمحْسِنِينَ»(82)

خداوند با نيكوكاران است.

محبت الهى



«أَحْسِنُوا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الُْمحْسِنِينَ»(83)

نيكى كنيد كه خداوند نيكوكاران را دوست دارد.

پاداش در دو جهان



فَآتاهُمُ اللَّهُ ثَوابَ الدُّنْيا وَ حُسْنَ ثَوابِ الْآخِرَةِ وَ اللَّهُ يُحِبُّ الُْمحْسِنِينَ(84)

خداوند ثواب در دنيا و در آخرت را نصيبشان گردانيد و خدا نيكوكاران را دوست دارد.

علم و حكمت



«وَ لَمَّا بَلَغَ أَشُدَّهُ آتَيْناهُ حُكْماً وَ عِلْماً وَ كَذلِكَ نَجْزِي الُْمحْسِنِينَ»(85)

و چون يوسف عليه السلام به سن رشد و كمال رسيد او را مسند حكم فرمايى و مقام دانش عطا كرديم و همچنين ما نيكوكاران عالم را پاداش مى بخشيم.

هدايت



«تِلْكَ آياتُ الْكِتابِ الْحَكِيمِ هُدىً وَ رَحْمَةً لِلْمُحْسِنِينَ»(86)

اين است آيات كتاب خداى حكيم كه رحمت و هدايت است براى نيكوكاران.

رحمت



«إِنَّ رَحْمَتَ اللَّهِ قَرِيبٌ مِنَ الُْمحْسِنِينَ»(87)

كه البته رحمت او به نيكوكاران نزديك است.

سرپيچى از اطاعت الهى

(آثار و نتايج عصيان)

پيروى از شيطان



«يا أَبَتِ لا تَعْبُدِ الشَّيْطانَ إِنَّ الشَّيْطانَ كانَ لِلرَّحْمنِ عَصِيًّا»(88)

[ابراهيم گفت:] اى پدر هرگز شيطان را عبادت نكن كه شيطان سخت با خداى رحمان مخالفت و عصيان كرد.

دخول در آتش



«وَ مَنْ يَعْصِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ يَتَعَدَّ حُدُودَهُ يُدْخِلْهُ ناراً خالِداً فِيها وَ لَهُ عَذابٌ مُهِينٌ»(89)

و هركس نافرمانى خدا و رسول او كند و تجاوز از حدود احكام الهى نمايد او را به آتشى در افكند كه هميشه در آن معذب است و همواره در عذاب خوار كننده خواهد بود.

گمراهى



«وَ مَنْ يَعْصِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ فَقَدْ ضَلَّ ضَلالاً مُبِيناً»(90)

و هر كس نافرمانى خدا و رسول خدا كند دانسته به گمراهى آشكار افتاده است.

گرفتارى در دنيا



«فَعَصَوْا رَسُولَ رَبِّهِمْ فَأَخَذَهُمْ أَخْذَةً رابِيَةً»(91)

و با رسول پروردگارشان مخالفت كردند، خدا هم آنان را به عذابى سخت گرفتار ساخت.

قهر و انتقام الهى



«فَعَصى فِرْعَوْنُ الرَّسُولَ فَأَخَذْناهُ أَخْذاً وَبِيلاً»(92)

فرعون نافرمانى آن رسول كرد و ما هم او را به قهر و انتقام سخت بگرفتيم.

لعنت خداوند



«لُعِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ بَنِي إِسْرائِيلَ عَلى لِسانِ داوُدَ وَ عِيسَى ابْنِ مَرْيَمَ ذلِكَ بِما عَصَوْا وَ كانُوا يَعْتَدُونَ»(93)

كافران بنى اسرائيل به زبان داود و عيسى بن مريم لعنت كرده شدند، اين به لحاظ آن است كه خدا را عصيان كردند و از حكم حق سركشى نمودند.

پيروى طاغوت



«وَ تِلْكَ عادٌ جَحَدُوا بآياتِ رَبِّهِمْ وَ عَصَوْا رُسُلَهُ وَ اتَّبَعُوا أَمْرَ كُلِّ جَبَّارٍ عَنِيدٍ»(94)

و همين قوم عادند كه آيات خدا را انكار و پيغمبران را آزار و نافرمانى كردند وپيرو امر هر شخص متكبر جبار شدند.

بيزارى رسول اللَّه صلى الله عليه وآله وسلم

«فَان عَصوكَ فَقُل انّى برىٌ ممّا تَعمَلون»(95)

دعاى روز دوازدهم



اللَّهُمَّ زَيِّنِّي فِيهِ بِالسِّتْرِ وَ الْعَفَافِ وَ اسْتُرْنِي فِيهِ بِلِبَاسِ الْقُنُوعِ وَ الْكَفَافِ وَ احْمِلْنِي فِيهِ عَلَى الْعَدْلِ وَ الْإِنْصَافِ وَ آمِنِّي فِيهِ مِنْ كُلِّ مَا أَخَافُ بِعِصْمَتِكَ يَا عِصْمَةَ الْخَائِفِينَ

خدايا! درامروز، مرا به زيور پوشيدگى و عفت بياراى و جامه قناعت و كفاف بپوشان و به عدل و انصاف وادار، و از هر چه مى ترسم ايمن ساز، اى نگهدار خداترسان.

پيام ها و فرازهاى دعا: 1. عفت نفس؛ 2. قناعت و زهد؛ 3. عدل و انصاف؛ 4. امنيت.

دامنه عفاف

تظاهر به بى نيازى



«لِلفُقراءِ الذين اُحصِروا فى سبيلِ اللهِ لا يَستطَيعونَ ضَرباً فى الارضِ يَحسَبُهُم الجاهِلُ أغنياءَ مِن التَعَفُّفِ تَعرِفُهُم بِسيماهُم لا يسئَلوُن الناسَ اِلحافاً و ما تُنفِقوا مِن خَيرٍ فَاِنّ اللّهَ بِه عَليم»(96)

و از مناعتى كه دارند، هر كس ناآگاه باشد آنان را توانگر مى انگارد؛ آنان را به سيمايشان مى شناسى، از مردم به اصرار چيزى نمى خواهند؛ و هر مالى كه ببخشيد خداوند از آن آگاه است.

عدم چشمداشت به مال يتيم



«وَ ابْتَلُوا الْيَتامى حَتَّى إِذا بَلَغُوا النِّكاحَ فَإِنْ آنَسْتُمْ مِنْهُمْ رُشْداً فَادْفَعُوا إِلَيْهِمْ أَمْوالَهُمْ وَ لا تَأْكُلُوها إِسْرافاً وَ بِداراً أَنْ يَكْبَرُوا وَ مَنْ كانَ غَنِيًّا فَلْيَسْتَعْفِفْ وَ مَنْ كانَ فَقيراً فَلْيَأْكُلْ بِالْمَعْرُوفِ فَإِذا دَفَعْتُمْ إِلَيْهِمْ أَمْوالَهُمْ فَأَشْهِدُوا عَلَيْهِمْ وَ كَفى بِاللَّهِ حَسيباً»(97)

و يتيمان را بيازماييد تا هنگامى كه قابليت زناشويى پيدا كنند، آنگاه اگر در آنان كاردانى مشاهده كرديد اموالشان را به آنان برگردانيد و آن را كسى توانگر بود خويشتندارى كند و هر كس تنگدست باشد، در حد عرف از آن بخورد، و هرگاه كه اموالشان را به آنان برگردانديد، بر آنان گواه بگيريد كه خداوند حسابرسى را كافى است.

پاكدامنى قبل از ازدواج



«وَ لْيَسْتَعْفِفِ الَّذينَ لا يَجِدُونَ نِكاحاً حَتَّى يُغْنِيَهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ»(98)

و كسانى كه اسباب ازدواج نمى يابند، پاكدامنى مى رزند، تا آنكه خداوند از بخشش خويش توانگرشان گرداند.

شايسته بودن حجاب براى زنان سالخورده



«وَ الْقَواعِدُ مِنَ النِّساءِ اللاَّتي لا يَرْجُونَ نِكاحاً فَلَيْسَ عَلَيْهِنَّ جُناحٌ أَنْ يَضَعْنَ ثِيابَهُنَّ غَيْرَ مُتَبَرِّجاتٍ بِزينَةٍ وَ أَنْ يَسْتَعْفِفْنَ خَيْرٌ لَهُنَّ وَ اللَّهُ سَميعٌ عَليمٌ»(99)

و زنان يائسه اى كه اميد زناشويى ندارند، بر آنان گناهى نيست كه چادرهايشان را فرو گذارند، به شرط آنكه زينت نمايى نكنند؛ و اينكه پاكدامنى بورزند و چادرهايشان را فرو نگذارند برايشان بهتر است؛ و خداوند شنواى داناست.

زهد

حقيقت زهد



«لِكَيْلا تَأْسَوْا عَلى ما فاتَكُمْ وَ لا تَفْرَحُوا بِما آتاكُمْ»(100)

هرگز بر آن چه از دست شما رود دلتنگ نشويد و به آن چه به شما رسد، دلشاد نگرديد.

عدل و انصاف

امر خداوند



«إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ»(101)

همانا خدا (خلق را) فرمان به عدل و احسان مى دهد.

عدالت حتى با دشمن



«و لا يجرمنكم شنان قوم على ان لا تعدلوا اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوى »(102)

دشمن شما با گروهى ديگر وادارتان نكند كه عدالت نورزيد، عدالت ورزيد كه به تقوا نزديك تر است....

اى كه تو از ظلم چاهى مى كنى

از براى خويش دامى مى تنى

دعاى روز سيزدهم



«اللَّهُمَّ طَهِّرْنِي فِيهِ مِنَ الدَّنَسِ وَ الْأَقْذَارِ وَ صَبِّرْنِي فِيهِ عَلَى كَائِنَاتِ الْأَقْدَارِ وَ وَفِّقْنِي فِيهِ لِلتُّقَى وَ صُحْبَةِ الْأَبْرَارِ بِعَوْنِكَ يَا قُرَّةَ عَيْنِ الْمَسَاكِينِ»

خدايا! از آلودگى و كثافت ها پاكم كن، برحوادث و قضا و قدرها صبرم بده و بر تقوا و همنشينى نيكان، توفيقم بخش، به يارى ات، اى نور چشم مسكينان.

پيام ها و فرازهاى دعا: 1. پاكى از پليديها؛ 2. نعمت صبر؛ 3. تقوا؛ 4. همنشينى نيكوكاران.

بردبارى

صبر



«وَ اصْبِرْ عَلى ما أَصابَكَ إِنَّ ذلِكَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ»(103)

بر اين كار از مردم نادان هر آزار كه مى بينى صبر كن كه اين صبر و تحمل در راه تربيت و هدايت خلق نشانه اى از عزم ثابت، در امور لازم عالم است.

نتايج صبر

همراهى خداوند



«وَ اصْبِرُوا إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ»(104)

پايدار و صبور باشيد كه خدا با صابران است.

دوستى خداوند



«وَ اللَّهُ يُحِبُّ الصَّابِرِينَ»(105)

خداوند صابران را دوست مى دارد.

آرامش



«إِنَّ الَّذِينَ قالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلائِكَةُ أَلاَّ تَخافُوا وَ لا تَحْزَنُوا»(106)

آنان كه گفتند محققاً پروردگار ما خداست و بر اين ايمان پايدار ماندند، فرشتگان رحمت بر آنها نازل شوند (و مژده دهند) ديگر ترسى و حزنى از گذشته خود نداريد.

هدايت



«الَّذِينَ إِذا أَصابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ قالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَيْهِ راجِعُونَ أُولئِكَ عَلَيْهِمْ صَلَواتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَ رَحْمَةٌ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ»(107)

آنان كه چون به حادثه سخت و ناگوارى دچار شوند صبورى پيشه گرفته و گويند ما از خداييم و به سوى او رجوع خواهيم كرد آن گروهند مخصوص به درود و الطاف الهى و رحمت خاص خداوند و آن ها به حقيقت هدايت يافتگانند.

پاداش نكوتر



«وَ لَنَجْزِيَنَّ الَّذِينَ صَبَرُوا أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ ما كانُوا يَعْمَلُونَ»(108)

و البته اجرى كه به صابران بدهيم اجرى است بسيار بهتر از عملى كه به جا آوردند.

بهشت



«وَ جَزاهُمْ بِما صَبَرُوا جَنَّةً وَ حَرِيراً»(109)

پاداش آن صبر كامل بر (ايثار)شان باغ بهشت و لباس حرير بهشتى لطف فرمود.

آثار تقوا

نزول رحمت الهى



«وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرى آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَيْهِمْ بَرَكاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ»(110)

و چنانچه مردم شهر و ديار همه ايمان آورده و پرهيزگار مى شدند همانا درهاى بركت آسمان و زمين را بر روى آنها مى گشوديم.

گر بترسيدى از آن فقر آفرين

گنج هاشان كشف گشتى در زمين

آمرزش گناهان



«وَ مَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يُكَفِّرْ عَنْهُ سَيِّئاتِهِ»(111)

هر كس تقوا پيشه كند، خداوند بدى هايش را بزدايد.

بصيرت و آگاهى



«إِنَّ الَّذِينَ اتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّيْطانِ تَذَكَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ»(112)

چون اهل تقوا را از شيطان وسوسه و خيالى بدل رسد هماندم خدا را بياد آرند و همان لحظه بصيرت و بينايى پيدا كنند.

كرامت



«إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُمْ»(113)

گرامى ترين شما نزد خدا با تقواترين شماست.

قبولى اعمال



«إِنَّما يَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِينَ»(114)

خداوند اعمال را از متقين مى پذيرد.

گشايش در امور دنيا و آخرت



«وَ مَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً وَ يَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لا يَحْتَسِبُ»(115)

هر كس تقوا پيشه كند، خداوند در امور وى فرجى قرار دهد و او را از جايى كه فكر نكند روزى دهد.

بهشت



«إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّاتٍ وَ نَهَرٍ فِي مَقْعَدِ صِدْقٍ عِنْدَ مَلِيكٍ مُقْتَدِرٍ»(116)

محققاً اهل تقوا در باغ ها و كنار نهرها(بهشت) منزل گزينند، در منزلگاه صدق و حقيقت نزد خداوند عزت و سلطنت جاودانى متنعمند.

صبر



«وَ الصَّابِرِينَ فِي الْبَأْساءِ وَ الضَّرَّاءِ وَ حِينَ الْبَأْسِ أُولئِكَ الَّذِينَ صَدَقُوا وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ»(117)

... در كارزار و سختى ها صبور و شكيبا باشد و به وقت رنج و تعب صبر پيشه كند. كسانى كه اين صفت را دارند آنها به حقيقت راستگويان عالم و اهل تقوا هستند.

دعاى روز چهاردهم



اللَّهُمَّ لا تُؤَاخِذْنِي فِيهِ بِالْعَثَرَاتِ وَ أَقِلْنِي فِيهِ مِنَ الْخَطَايَا وَ الْهَفَوَاتِ وَ لا تَجْعَلْنِي فِيهِ غَرَضاً لِلْبَلايَا وَ الْ آفَاتِ بِعِزَّتِكَ يَا عِزَّ الْمُسْلِمِينَ

خدايا! امروز مرا به لغزشهايم مؤاخذه مكن و عذر اشتباهات و خطاهايم را بپذير و مرا هدف تير بلاها و آفت ها قرار مده، به عزتت، اى مايه عزت مسلمانان.

پيام ها و فرازهاى دعا: 1. عدم مؤاخذه؛ 2. پذيرش عذر خطاها؛ 3. ايمنى از بلاها.

توبه

خداى توبه پذير



«وَ هُوَ الَّذِي يَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادِهِ»(118)

و اوست خدايى كه توبه بندگانش را مى پذيرد.

وجوب توبه



«وَ تُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِيعاً أَيُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ»(119)

اى اهل ايمان همه به درگاه خدا توبه كنيد باشد كه رستگار شويد.

آثار و بركات توبه

مهر الهى



«إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ»(120)

همانا خداوند آنان را كه پيوسته به درگاهش توبه و انابه كنند دوست دارد.

زدودن گناهان



«إِلاَّ مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ عَمَلاً صالِحاً فَأُوْلئِكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ»(121)

مگر آن كسانى كه از گناه توبه كنند و با ايمان به خدا عمل صالح به جاى آرند پس خدا گناهان آنها را بدل به ثواب گرداند.

زمان توبه

پيش از فرا رسيدن مرگ



«وَ لَيْسَتِ التَّوْبَةُ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السَّيِّئاتِ حَتَّى إِذا حَضَرَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قالَ إِنِّي تُبْتُ الْ آنَ وَ لاَ الَّذِينَ يَمُوتُونَ وَ هُمْ كُفَّارٌ»(122)

كسى كه به اعمال زشت تمام عمر اشتغال ورزد، تا آن گاه كه مشاهده مرگ كند در آن ساعت پشيمان شود گويد اكنون توبه كردم توبه اش پذيرفته نخواهد شد چنان كه هر كس به حال كفر بميرد توبه اش قبول نشود.

بر سر جوى نشين و گذر عمر ببين

كاين اشارت ز جهان گذران ما را بس

برترين توبه



«يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحاً»(123)

اى مؤمنان به درگاه خدا توبه نصوح (با خلوص و دوام) كنيد.

دعاى روز پانزدهم



اللَّهُمَّ ارْزُقْنِي فِيهِ طَاعَةَ الْخَاشِعِينَ وَ اشْرَحْ فِيهِ صَدْرِي بِإِنَابَةِ الْمُخْبِتِينَ بِأَمَانِكَ يَا أَمَانَ الْخَائِفِينَ

خدايا! امروزطاعت بندگان خاشع را نصيبم كن و سينه ام را به توبه فروتنان فراخ ساز، به حق امان بخشى خود، اى ايمنى دل هاى ترسان.

پيام ها و فرازهاى دعا: 1. اطاعت خاشعان؛ 2. شرح صدر.

خشوع (كرنش در برابر خداوند)

دعوت الهى



«أَ لَمْ يَأْنِ لِلَّذِينَ آمَنُوا أَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِكْرِ اللَّهِ وَ ما نَزَلَ مِنَ الْحَقِّ»(124)

آيا توبت آن نرسيده است كه گرويدگان(ظاهرى) دلهاشان به ياد خدا خاشع گردد و به آن چه از حق نازل شد توجه كنند.

هم دعا از تو، اجابت هم زتو

ايمنى از تو، مهابت هم زتو

آثار و نتايج خشوع

تحمل و ظرفيت



«وَ اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ وَ إِنَّها لَكَبِيرَةٌ إِلاَّ عَلَى الْخاشِعِينَ»(125)

از صبر(روزه) و نماز، كمك بجوييد و همانا گران است آن، جز بر خاشعان.

رستگارى



«قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ هُمْ فِي صَلاتِهِمْ خاشِعُونَ»(126)

همانا اهل ايمان به پيروزى و رستگارى رسيدند آنانى كه در نماز خاضع و خاشع هستند.

ظرفيت روحى

خواسته پيامبران



«رَبِّ اشْرَحْ لِي صَدْرِي»(127)

پروردگارا سينه ام را ظرفيت ده.

سرچشمه شرح صدر

اراده الهى



«فَمَنْ يُرِدِ اللَّهُ أَنْ يَهْدِيَهُ يَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلْإِسْلامِ»(128)

پس هر كه را خدا بخواهد هدايت كند قلبش را به نور اسلام روشن و گشاده گرداند.

آمادگى روحى براى پذيرش كفر

دنيا دوستى



«وَ لكِنْ مَنْ شَرَحَ بِالْكُفْرِ صَدْراً فَعَلَيْهِمْ غَضَبٌ مِنَ اللَّهِ وَ لَهُمْ عَذابٌ عَظِيمٌ ذلِكَ بِأَنَّهُمُ اسْتَحَبُّوا الْحَياةَ الدُّنْيا عَلَى الآْخِرَةِ وَ أَنَّ اللَّهَ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكافِرِينَ»(129)

بلكه به اختيار و رضا و رغبت و هواى نفس دلش آكنده به ظلمت كفر گشت، بر آنها خشم و غضب خدا خواهد بود. اين غضب و عذاب بر آنها بدين سبب است كه حيات فانى دنيا را بر حيات ابدى برگزيدند و خدا هرگز كافران را هدايت نخواهد كرد.

اثر شرح صدر

سبكبارى و آسودگى روحى



«أَ لَمْ نَشْرَحْ لَكَ صَدْرَكَ وَ وَضَعْنا عَنْكَ وِزْرَكَ الَّذِي أَنْقَضَ ظَهْرَكَ»(130)

(اى رسول گرامى) آيا ما تو را شرح صدر عطا نكرديم؟ سنگينى هايى كه بر دوشت بود بر نداشتيم؟ بارهايى كه بر پشت تو سنگينى مى كرد؟