1. استفاده از انگشتر عقيق .(175)

2. پوشيدن لباس پاكيزه .(176)

3. شانه كردن موها .(177)

4. مسواك كردن قبل از نماز .

5. خود را براى نماز خوشبو نمودن .(178)

6. خواندن نماز در اول وقت ؛ هر چه به اول وقت نزديكتر باشد، بهتر است ، مگر آنكه تاءخير آن از جهاتى بهتر باشد؛ مثلا صبر كند، تا نماز را به جماعت بخواند.(179)

7. خواندن نماز به جماعت .

8. گفتن اذان و اقامه به گونه اى كه بين اذان و اقامه به اندازه يك سجده فاصله بيندازد و دعاهاى وارده را بخواند.(180)

9. همراه داشتن عمامه با تحت الحنك در نماز .(181)

10. پوشيدن لباس سفيد و عبا براى نماز.(182)

مستحبات و مكروهات اذان و اقامه

1. بلند كردن صدا در اذان و اقامه براى مرد مستحب است ؛ به گونه اى كه بلندى صدا در اقامه ، بلندتر از صداى اذان نباشد.(183)

2. مستحب است كه زن موقع نبودن مرد نامحرم كلمات اذان و اقامه را آهسته بگويد.

3. مستحب است كه نمازگزار اذان را آرام و شمرده بگويد؛ (يعنى كلمات اذان را آشكارا ادا كند، به طورى كه شنونده بتواند حروفش را بشمارد).(184) و همچنين مستحب است كه وقف كردن در آخر هر بخش اذان را كمى طول بدهد.(185)

4. به سرعت گفتن اقامه مستحب است ؛ آن به اين معنى كه وقف در آخر هر بخش را طول ندهد.(186)

5. مستحب است كه اذان گو در جايى بلند، مانند مناره ، بايستد تا صدايش ‍ به نمازگزاران برسد.(187)

6. مستحب است كه اذان گو در وقت گفتن اذان و اقامه ، مخصوصا در اقامه رو به قبله باشد و كراهت دارد كه انسان در گفتن بعضى جملات اذان روى خود را به طرف راست يا چپ بچرخاند.(188)

7. سخن گفتن در بين جمله هاى اذان و اقامه مخصوصا در بين جمله هاى اقامه مكروه است . (189)

8. مستحب است كه اذان گو در وقت گفتن اذان با طهارت و وضو باشد.(190)

9. مستحب است كه انسان وقتى صداى اذان را مى شنود آن را همراه مؤ ذن آهسته تكرار كند.(191)

10. اگر مؤ ذن صدا را در گلو بيندازد، چنانچه غنا نشود، مكروه است . (192)

11. اگر نماز جماعت داخل مسجد باشد و او بخواهد در بام مسجد نماز بخواند مستحب است اذان و اقامه بگويد.(193)

12. اگر نمازگزار بين اذان و اقامه بقدرى فاصله دهد كه اذانى را كه گفته است ، اذان اين اين اقامه حساب نشود، مستحب است كه اذان و اقامه را دوباره بگويد.(194)

13. اگر نمازگزار بين اذان و اقامه و نماز بقدرى فاصله دهد كه اذان و اقامه آن نماز حساب نشود، مستحب است كه دوباره براى آن نماز،اذان و اقامه بگويد.(195)

14. اگر پيش از آنكه نمازگزار به اندازه ركوع خم شود، يادش بيايد كه اذان يا اقامه را فراموش كرده است ، چنانچه وقت نماز وسعت دارد، مستحب است كه براى گفتن اذان و اقامه نماز خود را بشكند.(196)

مستحبات تكبيرة الاحرام

1. مستحب است بعد از تكبيرة الاحرام بگويد: يا محسن قد اءتاك المسيى ء و قد اءمرت المحسن ان يتجاوز عن المسيى ء انت المحسن و اءنا المسيى ء بحق محمد و آل محمد صل على محمد و آل محمد و تجاوز عن قبيح ما تعلم منى ؛ اى خدايى كه به بندگان احسان مى كنى ! بنده گنهكار به در خانه تو آمده است و تو خود امر كرده اى كه نيكوكار كه از گنهكار بگذرد؛ تو نيكوكارى و من گنهكار. به حق محمد و آل محمد صل الله عليه و آله رحمت خود را بر محمد و آل محمد فرست و از بديهايى كه مى دانى از من سر زده است ، بگذر!(197)

2. مستحب است موقع گفتن تكبير اول نماز و تكبيرهاى بين نماز، دستها را تا مقابل گوشها بالا ببرد.(198)

3. مستحب است هنگام بالا آوردن دست ها تا مقابل گوشها انگشتان دست بسته باشد و كف دست رو به قبله قرار گيرد.(199)

4. مستحب است گفتن شش تكبير كه با تكبيرة الاحرام جمعا هفت تكبير شود؛ به اين نحو كه يا قبل از گفتن تكبيرة الاحرام ، شش تكبير بگويد يا بعد از آن و يا بين قبل و بعد تقسيم كند.(200) (دعاهاى وارده براى اين تكبيرها در جلد 1 ترجمه تحريرالوسيله ، مساءله دوم ، صفحه 249 آمده است .)

5. براى امام جماعت مستحب است كه تكبيرة الاحرام را با صداى بلند بگويد، به طورى كه قابل شنيدن براى افراد پشت سر او باشد.(201)

6. براى امام جماعت مستحب است كه شش تكبير ديگر را آهسته بگويد.(202)

مستحبات قيام

1. در قيام ، هنگام خواندن حمد و سوره ، مستحب است كه دست ها و انگشتان حركت نكند.(203)

2. در حال ايستادن ، مستحب است كه بدن راست نگه داشته شود و شانه ها پايين انداخته شود.(204)

3. مستحب است كه نمازگزار در حال ايستادن ، دست ها را روى رانها بگذارد و انگشتها را به هم بچسباند.(205)

4. مستحب است كه نمازگزار در حال ايستادن جاى سجده را نگاه كند.(206)

5. مستحب است كه نمازگزار سنگينى بدن را به طور مساوى روى دو پا بيندازد و با خضوع و خشوع باشد.(207)

6. مستحب است كه نمازگزار پاها را پس و پيش نگذارد.(208)

7. مستحب است كه مرد پاها را سه انگشت باز تا يك وجب فاصله دهد، اما زن سزاوار است پاها را به هم بچسباند.(209)

مستحبات و مكروهات قرائت و ذكر

1. در نماز جمعه و در نماز ظهر جمعه مستحب است كه در ركعت اول بعد از حمد، سوره جمعه و در ركعت دوم بعد از حمد، سوره منافقون خوانده شود.(210)

2. كسى كه به هيچ قسم نمى تواند صحيح نماز را ياد بگيرد، احتياط مستحب آن است كه نماز را به جماعت به جا آورد.(211)

3. احتياط مستحب است كه در نماز، وقف به حركت و وصل به سكون ننمايد.(212)

4. مستحب است كه نمازگزار در ركعت سوم و چهارم بعد از تسبيحات اربعه استغفار كند؛ مثلا بگويد: استغفر اللّه ربى و اتوب اليه يا بگويد: اللهم اغفرلى .(213)

5. مستحب است كه نمازگزار در ركعت اول ، پيش از خواندن حمد، بگويد: اعوذ بالله من الشيطان الرجيم .(214)

6. مستحب است كه در ركعت اول و دوم نماز ظهر و عصر (بسم اللّه الرحمن الرحيم ) بلند و حمد و سوره شمرده و آهسته خوانده شود و در آخر هر آيه وقف شود؛ يعنى به آيه بعد چسبانده نشود. همچنين در حال خواندن حمد و سوره به معناى آيه توجه شود.(215)

7. مستحب است اين كه نمازگزار اگر نماز را به جماعت مى خواند، بعد از تمام شدن حمد امام و اگر فرادى مى خواند، بعد از آن كه حمد خودش تمام شد، بگويد: الحمد اللّه رب العالمين .(216)

8. مستحب است بعد از خواندن سوره قل هو اللّه احد يك يا دو يا سه مرتبه گفته شود: كذالك اللّه ربى يا سه مرتبه كذالك اللّه ربنا.(217)

9. سزاوار است كه نمازگزار بعد از خواندن سوره ، كمى صبر كند و سپس ‍ تكبير پيش از ركوع يا قنوت را بگويد. (218)

10. مستحب است كه در تمام نمازها، در ركعت اول ، سوره انا اءنزلناه و در ركعت دوم هم سوره قل هواللّه احد خوانده شود.(219)

11. مستحب است در نماز صبح ، سوره عم يتسائلون يا سوره هل اءتى و يا غاشيه ، قيامت و نظائر آن ، يعنى سوره هاييكه به مقدار يكى از اين سور، آيه دارد خوانده شود.(220)

12. مستحب است كه در نماز ظهر سوره سبح اسم ربك الاعلى يا سوره شمس و در نماز عصر و مغرب سوره اذا جاء نصر اللّه يا سوره الهيكم التكاثر خوانده شود.(221)

13. مستحب است كه در نماز و عشاى شب جمعه براى ركعت اول ، سوره جمعه و براى دوم ، سوره اعلى و در نماز ظهر و عصر جمعه براى ركعت اول ، سوره جمعه و براى ركعت دوم ، سوره منافقون قرائت شود.(222)

14. مستحب است كه نمازگزار در نماز صبح روز جمعه در ركعت اول ، سوره جمعه و در ركعت دوم ، سوره توحيد را بخواند و در نماز مغرب شب جمعه در ركعت اول ، سوره جمعه و در ركعت دوم ، سوره توحيد را بخواند.(223)

15. مستحب است كه نمازگزار در قرائت رعايت ترتيل را نمايد و كلمات را آرام ، شمرده و واضح بخواند.(224)

16. مستحب است كه نمازگزار در جاهايى كه علماى تجويد، وقف در آن جاها را معتبر دانسته اند، وقف كند.(225)

17. مستحب است كه نمازگزار در هنگام خواندن سوره ، وقتى به آيه رحمت رسيد، از خدا طلب رحمت بنمايد و اگر به آيه عذاب جهنم و بلا رسيد، از خدا طلب پناه از عذاب كند.(226)

18. اگر نمازگزار ترس از آن دارد كه وقتى سوره طولانى مى خواند، وقت تنگ شود و نماز دومش قضا شود، مستحب است كه سوره كوتاه قرائت كند.(227)

19. مستحب است كه نمازگزار در نافله نمازهاى شب (نافله مغرب ، عشا و نماز شب ) قرائت را بلند و در نافله نمازهاى روز (نافله صبح ، ظهر و عصر) آهسته بخواند.(228)

20. كراهت دارد كه در هر ركعت از نمازهاى واجب ، بيش از يك سوره قرائت شود.(229)

21. مكروه است كه انسان در تمام نمازهاى يك شبانه روز، سوره قل هو اللّه احد را نخواند.(230)

22. خواندن سوره قل هو اللّه احد با يك نفس مكروه است .(231)

23. مكروه است كه انسان سوره اى را كه در ركعت اول خوانده ، در ركعت دوم نيز بخواند. (مگر اين كه در هر دو ركعت ، سوره قل هو اللّه احد را قرائت كند.)(232)

مستحبات و مكروهات ركوع

1. مستحب است كه ذكر ركوع ، سه ، پنج يا هفت مرتبه و يا بيشتر قرائت شود.(233)

2. كسى كه نمى تواند ايستاده يا نشسته ركوع كند و تنها مى تواند در حال نشسته ، كمى خم شود يا در حال ايستاده با سر اشاره كند، احتياط مستحب آن است كه بعد از نمازى كه براى ركوع آن با سر اشاره كند نماز ديگرى هم بخواند و هنگام ركوع ، بنشيند و هر قدر مى تواند براى ركوع خم شود.(234)

3. مستحب است كه نمازگزار قبل از ركوع ، در حالى كه راست ايستاده تكبير بگويد.(235)

4. مستحب است هنگام ركوع ، زانوها به عقب داده شود و پشت صاف نگهداشته شود؛ گردن نيز كشيده و مساوى پشت باشد.(236)

5.مستحب است كه انسان هنگام ركوع ،بين دو قدم خود را نگاه كند .(237)

6. مستحب است كه هنگام ركوع ، پيش از ذكر يا بعد از آن صلوات فرستاده شود.

7.مستحب است كه نمازگزار بعد از ركوع هنگامى كه برخاست و راست ايستاد، در حال آرامى بدن بگويد: سمع اللّه لمن حمده .(238)

8. مستحب است كه زنها در ركوع ، دست را از زانو بالاتر بگذارند و زانوها را به عقب ندهند.(239)

9. مستحب است كه انسان پيش از گذاشتن دست چپ بر زانوى چپ ، دست راست را بر زانوى راست بگذارد.(240)

10. مستحب است كه نمازگزار در هنگام ركوع ، انگشتان كف دست خود را از هم باز كرده و آنها را از زانوهاى خود پر كند.(241)

11. مستحب است كه پيش از گفتن ذكر ركوع ، دعاى وارده خوانده شود.(242)

12. مستحب است كه نمازگزار در حالت ركوع ، آرنج ها را باز كند.(243)

13. مكروه است كه نمازگزار در حال ركوع ، سر را به زير انداخته و دستها را به پهلو بچسباند و يا دستها را در بين دو زانوى خود قرار دهد.(244)

14. مكروه است كه نمازگزار در حال ركوع ، دو دست خود را زير جامه هاى خود پنهان كند.(245)

مستحبات و مكروهات سجده

1. مستحب است كه انسان بعد از ركوع براى رفتن به سجده ، تكبير بگويد.(246)

2. مستحب است هنگامى كه مرد مى خواهد به سجده برود اول دست ها را و زن اول زانوها را به زمين بگذارد.

3. مستحب است كه انسان بينى خود را روى مهر يا چيزى كه سجده بر آن صحيح است ، بگذارد.

4. مستحب است كه نمازگزار در حال سجده ، انگشتان دست را به هم چسبانده و برابر گوش بگذارد، به گونه اى كه سر آنها رو به قبله باشد.

5. مستحب است كه انسان در سجده دعا كرده و از خدا حاجت بخواهد و اين دعا را بخواند: يا خير المسؤ لين و يا خير المعطين ارزقنى و ارزق عيالى من فضلك فانك ذوالفضل العظيم ؛ اى بهترين كسى كه از سؤ ال مى كنند! و اى بهترين عطاكنندگان ! روزى بده من و عيال من از فضل خودت . پس بدرستى كه داراى فضل بزرگى .

6. مستحب است نمازگزار بعد از سجده بر ران چپ خود بنشيند و روى پاى راست را بر كف پاى چپ بگذارد.

7. مستحب است كه نمازگزار بعد از هر سجده ، وقتى نشست و بدنش آرام گرفت ، تكبير بگويد.

8. مستحب است بعد از سجده اول ، وقتى بدن آرام گرفت ، گفته شود: استغفر اللّه ربى و اتوب عليه .

9. مستحب است كه نمازگزار سجده را طول بدهد و در موقع نشستن نيز دست ها را روى ران ها بگذارد.

10. مستحب است كه نمازگزار براى رفتن به سجده دوم در حال آرامش ‍ بدن اللّه اكبر بگويد.

11. مستحب است كه در سجده ها صلوات بفرستد.(247)

12. مستحب است كه نمازگزار در هنگام بلند شدن ، دستها را بعد از زانوها، از زمين بردارد.

13.مستحب است كه مردها آرنجها و شكم را به زمين نچسبانند و بازوها را از پهلو جدا نگه دارند؛ همچنين زنها آرنجها و شكم را بر زمين بگذارند و اعضاى بدن را به يكديگر بچسبانند.(248)

14. مستحب است كه انسان در سجده واجب قرآن ، ذكر بگويد و دعايى را كه وارد شده ، لا اله الا اللّه حقا حقا...، بخواند.(249)

15. مستحب است كه محل سجده نمازگزار به گونه اى باشد كه همه پيشانى روى آن قرار گيرد.(250)

16. مستحب است كه در سجده شكر باز و قفسه سينه و شكم خود را به زمين بچسباند.(251)

17. مستحب است كه انسان در سجده شكر، صد بار شكرالله يا شكرا شكرا و يا سه بار بلكه يك بار (همين ذكر را) بگويد.(252)

18. مستحب است كه انسان بعد از سجده دوم بنشيند.(253)

19. مستحب است كه ذكر سجده بيش از اندازه واجب گفته شود؛ البته عدد فرد فضيلتش بيشتر است تا زوج . (254)

20. خواندن دعا، قبل از ذكر سجده مستحب است . (دعايى كه از ائمه عليهم السلام نقل شده : اللهم لك سجدت و...).(255)

21. قرآن خواندن در سجده مكروه است . (256)

22. فوت كردن محل سجده براى رفع گرد و غبار كراهت دارد.(257)



مستحبات تشهد و سلام

1. مستحب است كه نمازگزار در حال تشهد، بر ران چپ خود بنشيند و روى پاى راست را بر كف پاى چپ بگذارد.(258)

2. مستحب است كه پيش از تشهد بگويد: الحمدلله يا بگويد: بسم اللّه و بالله و الحمدلله و خير الاسماء لله . (259)

3. مستحب است كه نمازگزار در حالت تشهد، دستها را بر ران ها گذاشته و انگشت ها را به يكديگر بچسباند.(260)

4. نگاه كردن به دامان خود، مستحب است .(261)

5. مستحب است كه انسان بعد از تمام شدن تشهد بگويد: و تقبل شفاعتة و ارفع درجته .(262)

6. مستحب است كه در حالى كه نشسته و بدنش آرام است ، بگويد: السلام عليك ايها النبى و رحمة اللّه و بركاته . (263)

مستحبات قنوت

1. مستحب است كه انسان در هر نماز واجب و مستحب ، پيش از ركوع ركعت دوم ، قنوت بخواند. (264)

2. خواندن قنوت پيش از ركوع در نماز وتر مستحب است .(265)

3. مستحب است كه نمازگزار هنگام قنوت ، دستها را تا مقابل صورت بلند نمايد.

4. مستحب است كه كف دست ها را رو به آسمان گرفته و به قصد رجاء، انگشتان دست ها را به جز ابهام ، به هم بچسباند.

5. مستحب است كه هر دو كف دست ، پهلوى هم و متصل به هم قرار گيرد.(266)

6. مستحب است كه نگاه انسان در هنگام قنوت ، به كف دستهايش ‍ باشد.(267)

7. مستحب بلكه بهتر است در قنوت گفته شود: لا اله الا اللّه الحليم الكريم لا اله الا اللّه العلى العظيم سبحان اللّه رب السموات السبع و رب الاءرضين السبع و ما فيهن و ما بينهن و رب العرش العظيم و الحمد لله رب العالمين . (268)

8. مستحب است كه قنوت بلند خوانده شود؛ ولى در نماز جماعت اگر امام جماعت صداى او را بشنود بلند خواندن قنوت ، مستحب نيست . (269)

9. اگر نمازگزار قنوت را فراموش كرده و پيش از آن كه به اندازه ركوع خم شود يادش بيايد، مستحب است كه بايستد و قنوت را بخواند.(270)

10. مستحب است كه اگر نمازگزار در ركوع ، يادش بيايد كه قنوت را نخوانده است ، بعد از ركوع قضا كند.(271)

11. اگر نمازگزار در سجده ، يادش بيايد كه قنوت را نخوانده ، مستحب است كه بعد از سلام ، قنوت را قضا كند.(272)

12. مستحب است كه ماءموم در قنوت از امام متابعت كند؛ اگر چه ماءموم در ركعت دوم به جماعت نرسيده باشد.(ركعت اول ماءموم باشد).(273)

آداب مخصوص زنان در نماز

1. مستحب است كه زن خود را با زيور آلات بيارايد.(274)

2. مستحب است كه خضاب داشته باشد.

3. مستحب است كه صدايش را پنهان كند.(275)

4. مستحب است كه در حال ايستاده ، پاها را به هم بچسباند.(276)

5. مستحب است كه با دست خود پستان ها را به سينه بچسباند.(277)

6. مستحب است كه در حال ركوع ، دست را بر روى ران ها بگذارد.(278)

7. مستحب است كه در ركوع زانوها را همچون مردان ، تا به آخر به عقب نبرد.(279)

8. مستحب است كه وقتى مى خواهد به سجده برود، اول بنشيند.(280)

9. مستحب است كه در هنگام سجده ، شكم و سينه را بر زمين انداخته و مانند مردان ، تجافى نكند .(281)

10. مستحب است كه در هر بار نشستن ، به حالت تربع بنشيند؛ يعنى پاى راست را زير ران چپ و پاى چپ را زير ران راست بگذارد.(به اصطلاح چهار زانو بنشيند).(282)

11. مستحب است كه زن ها در وقت خواندن تشهد، ران ها را به هم بچسبانند.(283)

تعقيبات نماز

از حضرت على عليه السلام منقول است كه هر كس از شما از نماز فارغ شد بايد دستها را بلند كند به سوى آسمان و خود را در دعا به تعب افكند.(284)

1. مستحب است كه انسان بعد از نماز، مقدارى مشغول تعقيب و خواندن ذكر و دعا و قرآن شود.(285)

2. بهتر است انسان پيش از آنكه از جاى خود حركت كند و وضو، غسل و تيمم او باطل شود، رو به قبله تعقيب را بخواند.(286)

3. مستحب است كه تعقيب هايى كه بسيار سفارش شده است را بخواند؛ مثل تسبيح حضرت زهرا عليهاالسلام (34 مرتبه اللّه اكبر، 33 مرتبه الحمدلله ، 33 مرتبه سبحان اللّه ).(287)

4. مستحب است كه انسان بعد از نماز، سجده شكر نمايد و بهتر آن است كه در سجده شكر صد مرتبه يا سه مرتبه يا يك مرتبه شكرا لله يا شكرايا عفوا بگويد.(288)

5. مستحب است كه انسان بعد از تسبيح حضرت زهرا عليهاالسلام يك مرتبه لا اله الا اللّه بگويد.(289)

6. مستحب است كه براى خواندن تسبيح حضرت زهرا عليهاالسلام از تسبيح تربت امام حسين عليه السلام استفاده كند.(290)

7. مستحب است كه انسان براى خواندن تسبيح حضرت زهرا عليهاالسلام ، از رشته تسبيح كبود (به رنگ آسمان ) استفاده كند.

8. مستحب است كه نمازگزار بعد از اتمام نماز، سه مرتبه دست را تا روبروى صورت بلند كرده و به زانو (يا نزديك زانو) برگرداند و با هر يك مرتبه ، يك بار اللّه اكبر بگويد.(291)

9. مستحب است كه انسان بعد از بلند كردن دست ها براى دعا آنها را بر سر و روى خود بكشد.(292)

چرا كه مروى است از امام باقر عليه السلام كه هر بنده اى كه دستها را به سوى خدا بلند كند، حق تعالى شرم مى كند كه دستهاى او را خالى برگرداند...(293)

10. مستحب است كه نمازگزار بعد از نماز، پيش از آنكه پاهاى خود را بگرداند، سه مرتبه اين دعا را بخواند كه خدا گناهان او را بيامرزد؛ اگر چه در زياد بودن مانند كف دريا باشد. استغفر اللّه الذى لا اله الا هو الحى القيوم ذوالجلال و الاكرام و اتوب اليه . (294)

11.سنت است كه بعد از نماز گفته شود: اللهم صل على محمد و آل محمد و اءجرنى من النار و اءدخلنى الجنة و زوجنى الحور العين خدايا! رحمت فرست بر محمد و آل محمد و پناهم ده از آتش و داخل كن مرا در بهشت و تزويج ده مرا با حورالعين .(295)

12. مستحب است كه نمازگزار بعد از نماز، آية الكرسى ، سوره و آيه هايى را كه در روايات توصيه شده است ، بخواند.(296)

13. مستحب است كه نمازگزار بعد از نماز صبح ، ده مرتبه بگويد: سبحان اللّه العظيم و بحمده و لا حول و لا قوة الا بالله العلى العظيم (297)

14. مستحب است كه بعد از هر نمازى ، تسبيحات اربعه خوانده شود.

شيخ طوسى و ابن بابويه و حميرى به سندهاى صحيح ، از حضرت امام صادق عليه السلام روايت كرده اند كه روزى رسول اكرم صل الله عليه و آله به اصحاب خود فرمودند: آيا اگر آنچه داريد از جامه ها و ظرفها و جمع كنيد و بر روى هم بگذاريد به آسمان مى رسد؟ گفتند: نه يا رسول اللّه صل الله عليه و آله ؛ حضرت فرمودند: آيا مى خواهيد تعليم كنم به شما چيزى را كه اصلش در زمين است و شاخه هايش در آسمان . گفتند: بلى يا رسول اللّه صل الله عليه و آله ! حضرت در ادامه فرمودند: بعد از هر نماز سى نوبت بگوييد: سبحان اللّه والحمدلله و لا اله الا اللّه واللّه اكبر . (298)

15. مستحب است كه بعد از نماز گفته شود: يا من يفعل ما يشاء و لا يفعل ما يشاء اءحد غيره .

(اى كسى كه انجام مى دهد هر چه را مى خواهد و انجام نمى دهد كسى جز او هر چه را كه او بخواهد.)(299)

16. حضرت امام صادق عليه السلام فرمودند: هر كس بعد از فارغ شدن از نماز پيش از آنكه زانوهاى خود را از جاى حركت دهد، ده مرتبه اين تهليل را بخواند، حق تعالى چهل هزار هزار (چهل ميليون ) گناه او را محو كرده و چهل هزار هزار (چهل ميليون ) حسنه براى او مى نويسد و چنان باشد كه دوازده مرتبه قرآن را ختم كرده باشد: اشهد ان لا الا اللّه وحده لا شريك له الها واحدا اءحدا صمدا لم يتخذ صاحبة و لا ولدا گواهى مى دهم كه نيست معبود بر حقى جز خداى يكتا كه شريك ندارد. معبود يگانه اى است و يكى است ، بى نياز است و براى خودش همسر و فرزندى نمى گيرد.(300)

در فضيلت اين تهليل ، روايات بسيار وارد شده است ؛ خصوصا در تعقيب نماز صبح ، شام و هنگام طلوع و غروب آفتاب .(301)

17. مستحب است كه انسان بعد از نماز ريش خود را با دست راست خود گرفته و دست چپ را به سوى آسمان گشوده سه مرتبه بگويد: يا ذاالجلال و الاكرام ارحمنى من النار پس سه مرتبه بگويد: اءجرنى من العذاب الاءليم و سپس هر دو دست را به سوى آسمان گشوده سه مرتبه بگويد: يا عزيز يا كريم يا رحمن يا غفور يا رحيم و سپس ‍ پشت دست ها را به سوى آسمان بگرداند و سه مرتبه بگويد: اءجرنى من العذاب الاءليم پس بگويد: و صلى اللّه محمد و آله و الملائكة و الروح . (302)

18. اگر كسى بعد از نماز مغرب ، سه مرتبه آيات زير را بخواند، آنچه از ثواب در روز گذشته از او فوت شده باشد در مى يابد و نمازش قبول مى گردد و اگر كسى بعد از هر نماز واجب و مستحب آن را بخواند، براى او به عدد تمام ستارگان آسمان و قطرات باران و برگ درختان و ذرات خاك زمين ، حسنات نوشته مى شود و هنگامى كه بميرد به هر حسنه ، ده حسنه در قبر به او داده مى شود: فسبحان اللّه حين تمسون و حين تصبحون و له الحمد فى السموات و الارض و عشيا و حين تظهرون يخرج الحى من الميت و يخرج الميت من الحى و يحيى الارض بعد موتها و كذلك تخرجون سبحان ربك رب العزة عما يصفون و سلام على المرسلين و الحمدلله رب العالمين منزه است خدا، هنگامى كه شب و هنگامى كه صبح مى كنيد و حمد از آن اوست در آسمانها و زمين و شب هنگام و نيمه روز شما. خارج مى كند زنده را از مرده و مرده را از زنده و زنده مى كند زمين را بعد از مردنش و شما همچنان بيرون مى آييد. منزه باد پروردگارت ! پروردگار عزت ، از آنچه وصف كنند و درود بر رسولان و حمد از آن خداست ، پروردگار جهانيان . (303)

تعقيبات مخصوص نماز صبح

تعقيب نماز صبح بيشتر از ساير نمازهاست .

از حضرت رسول صل الله عليه و آله نقل است كه هر كس از طلوع صبح تا طلوع آفتاب در مصلاى خود قرار گيرد و به تعقيب مشغول باشد، خدا او را از آتش دوزخ مستور مى گرداند. همچنين در حديثى ديگر فرموده اند كه ثواب حج ، براى او نوشته مى شود.(304)

تعقيبات نماز صبح عبارتند از:

1. گفتن هفتاد مرتبه استغفر اللّه ربى و اليه .(305)

2. خواندن يازده مرتبه سوره قل هو اللّه احد.(306)

3. گفتن صد مرتبه ماشاءاللّه كان لا حول و لا قوة الا بالله العلى العظيم آنچه خدا خواست مى شود و نيست جنبش و توانى ، جز از خداى والا و بزرگ . (307)

4. خواندن سوره قدر؛ از امام محمد باقر عليه السلام نقل شده است كه هر كس هفت مرتبه سوره قدر را بخواند، بعد از طلوع فجر، هفتاد صف از ملائكه هفتاد صلوات بر او بفرستند و هفتاد مرتبه بر او ترحم كنند.(308)

5. گفتن ده مرتبه سبحان اللّه العظيم و بحمده و لا حول و لا قوة الا بالله العلى العظيم . (309)

6. خواندن صد مرتبه بسم اللّه الرحمن الرحيم لا حول و لا قوة الا بالله العلى العظيم . (310)

7. از حضرت امام صادق عليه السلام روايت شده است كه هر كس بعد از نماز صبح و پيش از تكلم بگويد: رب صل على محمد و اءهل بيته خداوند روى او را از آتش جهنم نگاهدارد.(311)

8. مستحب است كه مسافر، بعد از هر نماز شكسته ، سى مرتبه بگويد: سبحان اللّه و الحمد لله و لا اله الا اللّه و اللّه اكبر ، بلكه بهتر است شصت مرتبه اين ذكر را بگويد. (312)

براى آگاهى از تعقيبات نماز ظهر، عصر، مغرب و عشا به كتابهاى مفصل دعا و مفاتيح الجنان رجوع نماييد.

مستحبات ديگر در باب نماز

1. اگر لباس نمازگزار در حال ايستاده ، عورت را مى پوشاند، ولى ممكن است در حالت ديگر نپوشاند، مستحب است كه با آن لباس ، نماز نخواند.(313)

2. مستحب است كسى كه نشسته نماز مى خواند، در حال خواندن حمد و سوره ، مربع بنشيند (چهار زانو).(314)

3. مستحب است كه نمازگزار عاجز، در حال ركوع (كه نشسته انجام مى دهد) دو زانو بنشيند.(315)

4. مستحب است نمازگزارى كه نشسته نماز مى خواند، در حالت ركوع بر روى دو پاشنه پاى خود ننشيند بلكه باسنش را از روى دو پاشنه پايش بلند كرده و صورتش برابر با جلوى دو زانويش شود.(316)

5. احتياط مستحب است كه اگر نمازگزار بعد از سجده دوم ، شك بين چهار و شش و بيشتر از شش كرد، بنا را بر چهار بگذارد و نماز را تمام كرده و دو سجده سهو به جا آورد و نماز را هم دوباره بخواند.(317)

6. اگر كسى بعد از سلام ، در صورتى كه از حالت نماز خارج نشده ، يادش ‍ بيايد كه دو سجده را فراموش كرده ، بعد از اين كه دو سجده را به جا آورد و تشهد و سلام را نيز تكرار كرد و براى سلامى كه اول گفته دو سجده سهو به جا آورد، مستحب است كه اصل نماز را هم اعاده نمايد.(318)

7. اگر انسان احتمال دهد كه نماز قضايى دارد يا نمازهايى را كه خوانده ، صحيح نبوده ، مستحب است كه براى احتياط، قضاى آن را به جا آورد.(319)

8. اگر انسان نمازهايى از او قضا شده و مى داند كه كدام يك جلوتر قضا شده ، احتياط مستحب آن است كه به ترتيب نمازهايش را قضا كند.(320)

9. مستحب است كه بچه مميز را (بچه اى كه خوب و بد را مى فهمد) به نماز خواندن و عبادتهاى ديگر عادت كند؛ همچنين مستحب است كه او را به قضاى نمازها نيز وادار نمايند.(321)

10. اگر نمازگزار نداند كه بدن يا لباس او نجس است و بعد از نماز بفهمد، احتياط مستحب آن است كه اگر وقت دارد دوباره نماز را به جا آورد.(322)

11. بنا بر احتياط مستحب ، بايد زن عقب تر از مرد بايستد و جاى سجده او از جاى ايستادن مرد كمى عقب تر باشد.(323)

مكروهاتى ديگر در باب نماز

1. مكروه است كه انسان در نماز، صورت را كمى به طرف راست و چپ بگرداند.

2. مكروه است كه انسان در نماز، چشم ها را ببندد.(324)

3. مكروه است كه نمازگزار در نماز، چشم ها را به طرف راست و چپ بگرداند.(325)

4. مكروه است كه نمازگزار در نماز، با ريش و دست خود بازى كند و انگشت ها را داخل هم نمايد.(326)

5. انداختن آب دهان در نماز كراهت دارد.(327)

6. نگاه كردن به خط قرآن يا كتاب يا خط انگشترى در نماز كراهت دارد.(328)

7. كراهت دارد كه موقع خواندن حمد و سوره و گفتن ذكر، براى شنيدن حرف كسى ساكت شد، بلكه هر كارى خضوع و خشوع را در نماز از بين مى برد مكروه است . (329)

8. هنگامى كه انسان خوابش مى آيد، مكروه است نماز بخواند. (330)

9. مكروه است كه انسان موقع خوددارى از بول و غايط، نماز بخواند.(331)

10. پوشيدن جوراب تنگ كه پا را فشار دهد در نماز، مكروه است . (332)

11. مكروه است كه نمازگزار در نماز، دهن دره كند.

12. مكروه است كه نمازگزار در نماز، انگشتان خود را بشكند.(333)

13. كراهت دارد كه انسان در نماز آه بكشد، به گونه اى كه مشتمل بر يك حرف باشد.

14. ناله كردن در نماز به طورى كه مشتمل بر يك حرف باشد مكروه است . (334)

15. شكستن نماز به خاطر مالى كه اهميت ندارد، مكروه است . (335)

16. پوشيدن لباس سياه ، چرك ، تنگ ، لباس شرابخوار و لباس كسى كه از نجاست پرهيز نمى كند، براى نماز مكروه است . (336)

17. پوشيدن لباسى كه نقش صورت روى آن است ، براى نماز كراهت دارد.(337)

18. باز بودن دكمه هاى لباس در نماز، كراهت دارد.(338)

19. به انگشت كردن انگشترى كه نقش صورت بر روى آن حك شده است ، مكروه مى باشد.(339)

20. خواندن نماز واجب در خانه كعبه و بر بام آن مكروه است ؛ و در حالت ناچارى مانعى ندارد.(340)

21. چيزى بر دهان بستن ، هم براى مرد و هم براى زن مكروه است . (341)

22. پيچيدن جامه بر خود در نماز، مكروه است . (342)