اينك نگاهى به منطق قرآن كريم در مورد وعده هاى الهى مى افكنيم .

يكى از اوصافى كه قرآن كريم براى وعده الهى ذكر مى كند ((حق )) بودن آن است و اين مساءله در جاهاى مختلفى از قرآن كريم تكرار شده است . حق بودن وعده الهى به اين معناست كه آن وعده تحقق خواهد يافت و به واقعيّت خواهد پيوست . در سوره نساء، پس از بيان اين مطلب كه مؤ منين و صالحين داخل بهشت شده و در آن به صورت ابدى مستقر مى شوند، چنين مى فرمايد:

(... وَعْدَ اللّهِ حَقّاً وَمَنْ اَصْدَقُ مِنَ اللّهِ قيلاً ).(172)

((... اين مطلب وعده حق الهى است و چه كسى در گفتار (و وعده دادن ) از خداوند صادق تر است ؟)).

همانطور كه ملاحظه مى شود، ((وعده )) فى نفسه يك گفتار و سخن است و واقعيت پيدا كردن آن بستگى به مقدار صداقت گوينده و وعده دهنده دارد.

مطلب ديگرى كه در آيات قرآن كريم بدان اشاره رفته است اين است كه براى تحقق وعده الهى بايد صبر نمود. ((صبر)) به اين معناست كه انسان در راهى كه وعده در قبال آن داده شده تا آخر باقى بماند؛ مثلاً اگر پروردگار در قبال عمل صالح ، وعده جنت داده است ، براى تحقق اين وعده از سوى خداوند لازم است كه انسان تا آخر بر عمل صالح باقى بماند و آن را ترك ننمايد تا به آن وعده نايل گردد. و همانطور كه قبلاً گفته شد، اين بدان خاطر است كه خداوند متعال و حكيم براى هرعملى نتيجه اى قرار داده است كه تا آن عمل تحقق نيابد، آن نتيجه حاصل نخواهد شد. در سوره غافر، مى فرمايد:

(فَاصْبِرْ اِنَّ وَعْدَاللّهِ حَقُّ ... ).(173)

((پس صبر كن كه وعده پروردگار حق است ...)).

و به طور كلى مى توان گفت تحقق وعده الهى ، منوط به تحقق شرايط خاصى است كه تا آن شرايط تحقق نيابد، وعده الهى متحقق نخواهد شد. از جمله شروط مهم تحقق بسيارى از وعده هاى بزرگ الهى ، ((رسيدن به جهان آخرت )) است و اين بدان جهت است كه اين دنيا قابليت و ظرفيت تحقق چنين وعده هايى را ندارد و كوچكتر از آن است كه چنين امورى در آن متحقق شود. و اينجاست كه بسيارى را توان صبر و تحمل براى رسيدن به آن روز نمى باشد لذا به دنبال امور زودگذرى كه با چشم مى بينند مى روند و ظواهر دنيوى ، آنان را از حقايق هستى باز مى دارد به همين جهت پروردگار متعال حق بودن وعده خود را به انسان گوشزد مى كند و به انسان تذكر مى دهد كه مبادا به دنياى خود مغرور شده و وعده الهى را كه بيان كننده حقايق آينده انسان و جهان است فراموش نمايد. در سوره فاطر، چنين مى فرمايد:

(يا اَيُّهَا النّاسُ اِنَّ وَعْدَاللّهِ حَقُّ فَلا تَغُرَّنَّكُمُ الْحَياةُ الدُّنْيا ... ).(174)

((اى مردم به درستى كه وعده الهى حق است پس مبادا زندگى دنيا شما را مغرور نمايد و فريب دهد ...)).

همينطور به دنبال وعده هاى ديگران رفتن موجب مى شود انسان از وعده الهى غافل شود. در سوره نساء، چنين مى فرمايد:

(يَعِدُهُمْ وَيُمَنّيهِمْ وَما يَعِدُهُمُ الشَّيْطانُ اِلاّ غُرُوراً ).(175)

((شيطان وعده مى دهد مردم را و آنان را به آرزوهاى طولانى و دراز گرفتار مى سازد، ولى وعده نمى دهد شيطان مگر اينكه فريب مى دهد و دروغ مى گويد)).

نكته ديگر آنكه چنين نيست كه تمام وعده هاى الهى ، اخروى باشند بلكه بسيارى از وعده هاى الهى در همين دنيا نيز تحقق مى يابند؛ مثلاً وقتى كه خداوند متعال مى فرمايد:(... اِنْ تَنْصُرُوااللّهَ يَنْصُرْكُمْ وَيُثَبِّتْ اَقْدامَكُمْ ).(176)

((اگر خداوند را يارى كنيد، او شما را يارى خواهد نمود و گامهايتان را استوار خواهد كرد)).

اين در واقع وعده اى است كه در همين دنيا به وقوع خواهد پيوست . و يا زمانى كه مى فرمايد:

(... اَوْفُوا بِعَهْدى اُوفِ بِعَهْدِكُمْ ... ).(177)

((...شما به عهدى كه با من بسته ايد عمل كنيد تا من هم به عهدى كه با شما دارم وفا نمايم ...)).

اين در واقع وعده وفا به عهدى است كه مى تواند در همين دنيا تحقق يابد. و از اين قبيل وعده هاى الهى كه در دنيا واقع خواهد شد در قرآن كريم و روايات معصومين (عليهم السّلام ) فراوان است . و به طور كلّى مى توان نتايج دنيوى اعمال انسان را جزء اين نوع از وعده و وعيدهاى الهى دانست .

درباره صدق وعده هاى الهى در ((اعمال مشتركه ماه رجب )) اين چنين آمده است :

((اَللّهُمَّ وَمَواعيدُكَ الصّادِقةُ وَاَياديكَ الْفاضِلَةُ وَرَحْمَتُكَ الْواسِعَةُ فَاءَسْئَلُكَ اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّدٍ وَالِ مُحَمَّدٍ وَاَنْ تَقْضِىَ حَوائجى لِلدُّنْيا وَالاْخِرَةِ اِنَّك عَلى كُلِّ شىْءٍ قَديرٌ)).

((بارالها! همه وعده هايت صادق و راست است و نعمتهاى تو فراوان و رحمت و بخشش ‍ تو گسترده و فراگير، پس ، از تو مى خواهم كه بر محمد و آل محمد درود فرستى و حاجتهاى دنيوى و اخروى مرا برآورده سازى كه تو بر هرچيزى قادر هستى )).