بازگشت

خداوند، بهترين پاداش دهنده است




(44) ((يا مُثيبُ!)).

((اى پاداش دهنده !)).

(4) ((يا مَنْ عِنْدَهُ حُسْنُ الثَّوابِ!)).

((اى كسى كه پاداش نيكو، نزد اوست !)).

(42) ((يا مَنْ فى الْجَنَّةِ ثَوابُهُ!)).

((اى كسى كه پاداش او در بهشت است !)).

(56) ((يا مَنْ لَهُ الْجَنَّةُ الْمَاءْوى !)).

((اى كسى كه بهشت محل سكنى ، از آن اوست !)).

(64) ((يا شَريفَ الْجَزاء!)).

((اى كه پاداشش بزرگوارانه و شرافتمندانه است !)).

(5) ((يا دَيَّانُ!)).

((اى جزا دهنده !)).

(63) ((يا مَنْ لا يُضيعُ اَجْرَالْمُحْسِنينَ!)).

((اى كسى كه پاداش نيكوكاران را ضايع نمى گرداند!)).

O ((يا مُثيبُ!)).

((اى پاداش دهنده )).

((ثواب )) به معناى اجر و پاداش است و آن چيزى است كه در مقابل اعمال نيك آدمى ، به او داده مى شود. در قرآن كريم از دو نوع ثواب نام برده شده است ؛ يكى ((ثواب دنيا)) و ديگرى ((ثواب آخرت )). و در ضمن ، تذكر داده شده كه هردو نوع ثواب ، نزد خداوند و از آن اوست لذا براى كسب آنها چاره اى جز رفتن به سوى حقتعالى نيست .

در اين ميان ، عده اى تنگ نظرى و غفلت مى كنند و فقط به دنبال پاداشها و نتايج دنيوى مى گردند و اعمال خود را بر طبق رسيدن به چنين نتيجه اى تنظيم مى كنند و بر اين اساس ‍ چه بسا از خداوند و راه حق ، فاصله مى گيرند و مرتكب انواع گناه و معصيت و حتى جنايت مى شوند تا به دنياى خود نايل شوند.

اين عده نه تنها خود را از ثواب آخرت محروم مى كنند بلكه حتى مى توان گفت به ثواب واقعى دنيا هم نمى رسند. چه اينكه ((ثواب )) چيزى است كه در آن خير و خوبى و بركت وجود داشته باشد و آيا با اعمال شر و نادرست مى توان به نتيجه خير و نيك رسيد؟ بنابراين ، براى رسيدن به نتايج و پاداشهاى خوب دنيوى هم راهى جز راه حق وجود ندارد.

و همينطور براى رسيدن به پاداش اخروى بايد راهى را كه خداوند متعال در دنيا براى انسان ترسيم نموده پيمود، به عبارت ديگر، ثواب دنيا و آخرت به صورت حساب شده و بر طبق اعمال خاصى نصيب انسان مى شود به طورى كه تا آن اعمال انجام نگيرد، آن نتايج حاصل نمى شود. بنابراين ، به طور كلى مشاهده مى كنيم كه براى رسيدن به ثواب ، چه در دنيا و چه در آخرت ، بايد راه حق الهى را پيمود، پس ثواب دهنده و مثيب ، پروردگار قادر است . در سوره نساء، چنين مى فرمايد:

(مَنْ كانَ يُريدُ ثَوابَ الدُّنْيا فَعِنْدَاللّهِ ثَوابُ الدُّنْيا وَالاْخِرَةِ ... ).(197)

((كسى كه خواستار ثواب دنيوى است ، بايد بداند كه ثواب دنيوى و اخروى ، نزد خداوند است ...))؛ يعنى براى رسيدن به آن دو بايد راه حق الهى را پيمود.

O ((يا مَنْ عِنْدَهُ حُسْنُ الثَّوابِ!)).

((اى كسى كه پاداش نيكو، نزد اوست !)).

گفته شد كه ثواب ، پاداشى است كه در قبال اعمال آدمى به او داده مى شود، اما بايد دانست كه تمام پاداش اعمال انسان را نمى توان در دنيا به او داد. و اين به خاطر آن است كه اين دنيا حقيرتر و كوچكتر از آن است كه قابليت و ظرفيت همه اين پاداشها را داشته باشد. پس پروردگار عالميان ، براى ما خاكيان ، جهانى ديگر با عظمتى غيرقابل تصور، خلق نموده تا انسان را در آن جهان به پاداش اعمالش برساند.

البته اين مطلب از طرفى هم عظمت كارها و اعمال آدمى را مى رساند؛ يعنى كارهايى را كه ما در اين دنيا انجام مى دهيم و پس از اتمامشان ، آنها را پايان يافته تلقى مى كنيم ، داراى چنان اهميت و عظمتى هستند كه فقط در آن جهان مى توان به آن پى برد.

به هرحال ، قرآن كريم از ثواب اخروى به نام ((حسن الثواب )) نام مى برد تا انسان به اهميت آن پى برده و به خاطر دنياى گذرا از آن غافل نگردد. در سوره آل عمران ، پس ‍ از بيان اين مطلب كه مجاهدين و كشته شدگان در راه خدا وارد بهشت خواهند شد، چنين مى فرمايد:

(... ثَواباً مِنْ عِنْدِاللّهِ وَاللّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الْثَّوابِ ).(198)

((... اين ورود به بهشت ، ثواب و پاداشى است از سوى پروردگار و ثواب نيكو، نزد خداوند است )).

O ((يا مَنْ لَهُ الْجَنَّةُ الْماءْوى !)).

((اى كسى كه بهشت محل سكنى ، از آن اوست !)).

O ((يا مَنْ فى الْجَنَّةِ ثَوابُهُ!)).

((اى كسى كه پاداش او در بهشت است !)).

قرآن كريم با تعابير گوناگون ، اوصاف بهشت و بهشتيان را بيان فرموده است ؛ در سوره نحل ، دخول در جنت و بهشت را نتيجه كردار و اعمال بهشتيان ذكر مى كند:

(... سَلامٌ عَلَيْكُمُ ادْخُلُوا الْجَنَّةَ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ ).(199)

((... سلام بر شما! داخل بهشت شويد به سبب كارهايى كه انجام داده ايد)).

و در سوره نازعات ، بهشت ، ماءوى و مسكن چنين افرادى دانسته شده :(وَاَمّا مَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ وَنَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوى # فَاِنَّ الْجَنَّةَ هِىَ الْمَاءْوى ).(200)

((و اما كسى كه از مقام و منزلت پروردگارش بترسد (و مرتكب معصيت شود) و نفس ‍ خويش را از پيروى هوا و هوس باز دارد، پس بهشت براى او مسكن و ماءوى خواهد بود)).

بنابراين ، همانگونه كه ملاحظه مى شود و قبلاً نيز بيان شد، ثواب الهى و بهشت ابدى بر اساس ضوابط و معيارهايى دقيق و مشخص كه از سوى پروردگار متعال وضع شده ، نصيب آدمى مى شود.

در سوره مباركه صافات ، برخى از ثوابهاى الهى در جنّت چنين بيان شده است :

(اِلاّ عِبادَ اللّهِ الْمُخْلَصِينَ # اُولئِكَ لَهُمْ رِزْقٌ مَعْلُومٌ # فَواكِهُ وَهُمْ مُكْرَمُونَ # فى جَنّاتِ النَّعيمِ # عَلى سُرُرٍ مُتَقابِلينَ # يُطافُ عَلَيْهِمْ بِكَاءْسٍ مِنْ مَعينٍ # بَيْضاءَ لَذَّةٍ لِلشّارِبينَ # لا فيها غَوْلٌ وَلاهُمْ عَنْها يُنْزَفُونَ ).(201)

در چند آيه قبل از اين ، قرآن كريم ابتدا عذابها و گرفتاريهاى گوناگون مردم را در روز قيامت و در دوزخ بيان مى كند و سپس چنين مى فرمايد:

((بجزبندگان خالص خداوندكه براى آنان دربهشت ،رزق وروزى معيّنى وجود دارد كه آن ميوه هاى بهشتى است و ايشان اكرام مى شوند، در بهشتهاى پرنعمت ، آنان در تختها و سريرها در مقابل يكديگر قرار گيرند، به دست ساقيان بهشتى ، جامى از شراب كه از نهر جارى است ،بر گرد آنان چرخانده شود،شرابى سفيد كه براى نوشندگانش لذيذ است ،در آن شراب نه چيزى هست كه سبب كسالتى شود و نه آنان از خوردنش بى عقل مى شوند)).

بايد دانست كه اينها گوشه اى از نعمتهاى بهشت است كه براى ما تا اندازه اى قابل درك مى باشد، اما نعمتهاى الهى در روز قيامت ، به اين امور اختصاص ندارد بلكه برخى نعمتهاى بالاتر وجود دارد كه براى ما خاكيان قابل درك و تصور نيست .

O ((يا شَرِيْفَ الْجَزاءِ!)).

((اى آنكه داراى جزايى بلند مرتبه هستى !)).

جزايى كه از كسى به ديگرى مى رسد، هرچند متناسب با شخص گيرنده جزا مى باشد، اما از سوى ديگر و بلكه مى توان گفت مهمتر از آن ، اين جزا متناسب با شخص جزا دهنده است ؛ براى همين ملاحظه مى كنيم افرادى كه كار يكسانى انجام داده اند از سوى افراد مختلف به پاداش و جزاى متفاوتى مى رسند.

و اما در مورد جزاى الهى ، از آنجايى كه خداوند خود اشرف از هر شريفى مى باشد: ((يا اَشْرَفَ مِنْ كُلِّ شَريفٍ!))، بنابراين ، جزاى او هم جزايى شريف و متناسب با شرافت خود او مى باشد، در ضمن بايد توجه كرد كه وقتى جزا شريف باشد، گيرنده آن نيز به نوعى شرافت ، دست مى يابد، به همين جهت ، بهشت براى بهشتيان يك شرافت بزرگ محسوب مى شود، همانگونه كه دوزخ براى اهلش مايه ذلّت و خوارى است .

O ((يا دَيّانُ!)).

((اى جزا دهنده !)).

((ديان )) يك معنايش پاداش و جزا دهنده است و خداوند متعال ((ديان )) است از آن جهت كه عادل ، حكيم و رحيم است . پروردگار متعال جزاى اصلى را در روز قيامت به انسانها مى دهد و به همين خاطر، روز قيامت ((يوم الدين )) ناميده شده و خداوند متعال نيز در قرآن كريم خود را ((مالك يوم الدين )) معرفى نموده . به هرحال ، اين عبارت نيز با عبارات قبلى ، قريب المعنى است .

((يا مَنْ لا يُضيعُ اَجْرَالْمُحْسِنينَ!)).

((اى كسى كه اجر و پاداش نيكوكاران را هدر نمى دهد!)).

اين عبارت نيز در بحث ((حسنات )) آمده است .

پاورقي



197- نساء/134.

198- آل عمران /195.

199- نحل /32.

200- نازعات / 40 - 41.

201- صافات /40 - 47.