فضيلت و اعمال ماه مبارك و خطبه حضرت رسول
شيخ صدوق به سند معتبر روايت كرده از حضرت امام رضا عليه السلام از پدران بزرگواران خود از حضرت امير المؤمنين عليه و على أولاده السلام كه فرمود: خطبهاى خواند براى ما روزى حضرت رسول خدا صلوات الله عليه پس فرمود أيها الناس بدرستى كه رو كرده است به سوى شما ماه خدا با بركت و رحمت و آمرزش ماهى است كه نزد خدا بهترين ماهها است و روزهايش بهترين روزها است و شبهايش بهترين شبها است و ساعتهايش بهترين ساعتها است و آن ماهى است كه خواندهاند شما را در آن به سوى ضيافت خدا و گرديدهايد در آن از اهل كرامت خدا نفسهاى شما در آن ثواب تسبيح دارد و خواب شما ثواب عبادت دارد و عملهاى شما در آن مقبول است و دعاهاى شما در آن مستجاب است پس سؤال كنيد از پروردگار خود به نيتهاى درست و دلهاى پاكيزه از گناهان و صفات ذميمه كه توفيق دهد شما را براى روزه داشتن آن و تلاوت كردن قرآن در آن بدرستى كه شقى و بد عاقبت كسى است كه محروم گردد از آمرزش خدا در اين ماه عظيم و ياد كنيد به گرسنگى و تشنگى شما در اين ماه تشنگى و گرسنگى روز قيامت را و تصدق كنيد بر فقيران و مسكينان خود و تعظيم نمائيد پيران خود را و رحم كنيد كودكان خود را و نوازش نمائيد خويشان خود را و نگاه داريد زبانهاى خود را از آنچه نبايد گفت و بپوشيد ديدههاى خود را از آنچه حلال نيست شما را نظر كردن به سوى آن و بازداريد گوشهاى خود را از آنچه حلال نيست شما را شنيدن آن و مهربانى كنيد با يتيمان مردم تا مهربانى كنند بعد از شما با يتيمان شما و بازگشت كنيد به سوى خدا از گناهان خود و بلند كنيد دستهاى خود را به دعا در اوقات نمازهاى خود زيرا كه وقت نمازها بهترين ساعتها است نظر مىكند حق تعالى در اين اوقات به رحمت به سوى بندگان خود و جواب مىگويد ايشان را هر گاه او را مناجات كنند و لبيك مىگويد ايشان را هر گاه او را ندا كنند و مستجاب مىگرداند هر گاه او را بخوانند اى گروه مردمان بدرستى كه جانهاى شما در گرو كردههاى شما است پس از گرو بدرآوريد به طلب آمرزش از خدا و پشتهاى شما گرانبار است از گناهان شما پس سبك گردانيد آنها را به طول دادن سجدهها و بدانيد كه حق تعالى سوگند ياد كرده است به عزت و جلال خود كه عذاب نكند نمازگزارندگان و سجدهكنندگان در اين ماه را و نترساند ايشان را به آتش جهنم در روز قيامت أيها الناس هر كه از شما افطار دهد روزه دار مؤمنى را در اين ماه از براى او خواهد بود نزد خدا ثواب بنده آزاد كردن و آمرزش گناهان گذشته پس بعضى از اصحاب گفتند يا رسول الله همه ما قدرت بر آن نداريم حضرت فرمود بپرهيزيد از آتش جهنم به افطار فرمودن روزهداران اگر چه به نصف دانه خرما باشد و اگر چه به يك شربت آبى باشد بدرستى كه خدا اين ثواب را مىدهد كسى را كه چنين كند اگر قادر بر زياده از اين نباشد أيها الناس هر كه خلق خود را در اين ماه نيكو گرداند بر صراط آسان بگذرد در روزى كه قدمها بر آن لغزد و هر كه سبك گرداند در اين ماه خدمت غلام و كنيز خود را خدا در قيامت حساب او را آسان گرداند و هر كه در اين ماه شر خود را از مردم بازدارد حق تعالى غضب خود را در قيامت از او بازدارد و هر كه در اين ماه يتيم بىپدرى را گرامى دارد خدا او را در قيامت گرامى دارد و هر كه در اين ماه صله و احسان كند با خويشان خود خدا وصل كند او را به رحمت خود در قيامت و هر كه در اين ماه قطع احسان خود از خويشان خود بكند خدا در قيامت قطع رحمت خود از او بكند و هر كه نماز سنتى در اين ماه بكند خدا براى او برات بيزارى از آتش جهنم بنويسد و هر كه در اين ماه نماز واجبى را ادا كند خدا عطا كند به او ثواب هفتاد نماز واجب كه در ماههاى ديگر كرده شود و هر كه در اين ماه بسيار بر من صلوات فرستد خدا سنگين گرداند ترازوى عمل او را در روزى كه ترازوهاى اعمال سبك باشد و كسى كه يك آيه از قرآن در اين ماه بخواند ثواب كسى دارد كه در ماههاى ديگر ختم قرآن كرده باشد أيها الناس بدرستى كه درهاى بهشت در اين ماه گشاده است پس سؤال كنيد از پروردگار خود كه بر روى شما نبندد و درهاى جهنم در اين ماه بسته است پس سؤال كنيد از پروردگار خود كه بر روى شما نگشايد و شياطين را در اين ماه غل كردهاند پس سؤال كنيد از خدا كه ايشان را بر شما مسلط نگرداند الخ و شيخ صدوق روايت كرده كه: چون ماه رمضان داخل مىشد حضرت رسول صلى الله عليه و آله آزاد مىكرد هر اسيرى كه بود و عطا مىنمود هر سائلى را مؤلف گويد كه ماه رمضان ماه خداوند عالميان است و شريفترين ماهها است و ماهى است كه درهاى آسمان و درهاى بهشت و رحمت گشوده مىشود و درهاى جهنم بسته مىشود و در آن شبى است كه عبادت در آن بهتر است از عبادت هزار ماه پس تامل نما كه چگونه خواهى بود در شب و روز خود و چگونه نگاه مىدارى اعضا و جوارح خود را از معصيتهاى پروردگار خود و مبادا شبها در خواب باشى و روزها غافل از ياد خدا (همانا در خبر است كه: در آخر هر روز از روزهاى ماه رمضان در وقت افطار حق تعالى هزار هزار كس را از آتش جهنم آزاد مىكند و چون شب جمعه و روز جمعه مىشود در هر ساعتى هزار هزار كس را از آتش جهنم آزاد مىكند كه هر يك مستوجب عذاب شده باشند و در شب و روز آخر ماه به عدد آنچه در تمام ماه آزاد كرده است آزاد مىكند) پس اى عزيز مبادا بيرون رود ماه رمضان و گناهان تو باقى مانده باشد و در هنگامى كه روزهداران مزدهاى خود را بگيرند تو از جمله محرومان و زيانكاران باشى و تقرب بجوى به سوى خداوند تبارك و تعالى به تلاوت كردن قرآن مجيد در شبها و روزهاى اين ماه و به ايستادن به نماز و جد و جهد كردن در عبادت و بجا آوردن نمازها در اوقات فضيلت و كثرت استغفار و دعا (فَعَنِ الصَّادِقِ عليه السلام: أَنَّهُ مَنْ لَمْ يُغْفَرْ لَهُ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ لَمْ يُغْفَرْ لَهُ إِلَى قَابِلٍ إِلا أَنْ يَشْهَدَ عَرَفَةَ) و نگاهدار خود را از چيزهائى كه خدا حرام كرده است و از افطار كردن بر چيزهاى حرام و رفتار كن به نحوى كه مولاى ما حضرت صادق عليه السلام وصيت نموده و فرموده كه هر گاه روزه دارى مىبايد كه روزه دارد گوش و چشم و مو و پوست و جميع اعضاى تو يعنى از محرمات بلكه از مكروهات و فرمود بايد كه روز روزه تو مانند روز افطار تو نباشد) (و نيز فرموده كه: روزه نه همين از خوردن و آشاميدن است تنها بلكه بايد در روز روزه نگاه داريد زبان خود را از دروغ و بپوشانيد ديدههاى خود را از حرام و با يكديگر نزاع مكنيد و حسد مبريد و غيبت مكنيد و مجادله مكنيد و سوگند دروغ مخوريد بلكه سوگند راست نيز و دشنام مدهيد و فحش مگوئيد و ستم مكنيد و بىخردى مكنيد و دلتنگ مشويد و غافل مشويد از ياد خدا و از نماز و خاموش باشيد از آنچه نبايد گفت و صبر كنيد و راستگو باشيد و دورى كنيد از اهل شر و اجتناب كنيد از گفتار بد و دروغ و افتراء و خصومت كردن با مردم و گمان بد بردن و غيبت كردن و سخنچينى كردن و خود را مشرف به آخرت دانيد و منتظر فرج و ظهور قائم آل محمد عليه السلام باشيد و آرزومند ثوابهاى آخرت باشيد و توشه اعمال صالحه براى سفر آخرت برداريد و بر شما باد به آرام دل و آرام تن و خضوع و خشوع و شكستگى و مذلت مانند بندهاى كه از آقاى خود ترسد و ترسان باشيد از عذاب خدا و اميدوار باشيد رحمت او را و بايد پاك باشد اى روزهدار دل تو از عيبها و باطن تو از حيلهها و مكرها و پاكيزه باشد بدن تو از كثافتها و بيزارى بجوى به سوى خدا از آنچه غير او است و در روزه ولايت خود را خالص گردانى از براى او و خاموش باشى از آنچه حق تعالى نهى كرده است تو را از آن در آشكارا و پنهان و بترسى از خداوند قهار آنچه سزاوار ترسيدن او است در پنهان و آشكار و ببخشى روح و بدن خود را به خداى عز و جل در ايام روزه خود و فارغ گردانى دل خود را از براى محبت او و ياد او و بدن خود را به كار فرمائى در آنچه خدا تو را امر كرده است به آن و خوانده است به سوى آن اگر همه اينها را به عمل آورى آنچه سزاوار روزه داشتن است به عمل آوردهاى و فرموده خدا را اطاعت كردهاى و آنچه كم كنى از آنها كه بيان كردم از براى تو به قدر آن از روزه تو كم مىشود از فضل آن و ثواب آن بدرستى كه پدرم گفت رسول خدا صلى الله عليه و آله شنيد كه زنى در روز روزهاى جاريه خود را دشنام داد حضرت طعامى طلبيد آن زن را گفت بخور زن گفت من روزهام فرمود چگونه روزهاى كه جاريه خود را دشنام دادى روزه از خوردن و آشاميدن تنها نيست بدرستى كه حق تعالى روزه را حجابى گردانيده است از ساير امور قبيحه از كردار بد و گفتار بد چه بسيار كمند روزهداران و چه بسيارند گرسنگى كشندگان) (و حضرت امير المؤمنين عليه السلام فرمود كه: چه بسيار روزهدارى كه بهرهاى نيست او را از روزه به غير از تشنگى و گرسنگى و چه بسيار عبادت كنندهاى كه نيست او را بهرهاى از عبادت به غير تعب اى خوشا خواب زيركان كه بهتر از بيدارى و عبادت احمقان است و خوشا افطار كردن زيركان كه بهتر از روزه داشتن بىخردان است) (و روايت شده از جابر بن يزيد از حضرت امام محمد باقر عليه السلام كه: حضرت رسول صلى الله عليه و آله به جابر بن عبد الله فرمود اى جابر اين ماه رمضان است هر كه روزه بدارد روز آن را و بايستد به عبادت پارهاى از شبش را و بازدارد از حرام شكم و فرج خود را و نگاه دارد زبان خود را بيرون رود از گناهان خود مثل بيرون رفتن او از ماه جابر گفت يا رسول الله چه نيكو است اين حديث كه فرمودى فرمود اى جابر و چقدر سخت است اين شرطهائى كه نمودم) و بالجمله اعمال اين ماه شريف در دو مطلب و يك خاتمه ذكر مىشود