بازگشت

امانت و عدالت در اسلام ـ


ايـن آيه كه يك حكم عمومى و همگانى از آن استفاده مى شود, صريحامى گويد: ((خداوند به شما فرمان مى دهد كه امانتها را به صاحبانش بدهيد)) (ان اللّه يامركم ان تؤدوا الا مانات الى اهلها).
در قسمت دوم آيه , اشاره به دستور مهم ديگرى شده و آن مساله ((عدالت درحكومت )) است .
آيـه مـى گويد, خداوند نيز به شما فرمان داده كه : ((به هنگامى كه ميان مردم داورى مى كنيد, از روى عدالت حكم كنيد)) (واذا حكـمتم بين الناس ان تحكموابالعدل ).
سپس براى تاكيد اين دو فرمان مهم مى گويد: ((خداوند پند و اندرزهاى خوبى به شما مى دهد)) (ان اللّه نعما يعظكم به ).
بـاز تـاكـيـد مـى كـند و مى گويد: ((در هر حال خدا (مراقب اعمال شماست ) هم سخنان شما را مى شنود و هم كارهاى شما را مى بيند)) (ان اللّه كان سميعا بصيرا).
روشن است ((امانت )) معنى وسيعى دارد و هرگونه سرمايه مادى و معنوى راشامل مى شود و هر مسلمانى طبق صريح اين آيه وظيفه دارد كه در هيچ امانتى نسبت به هيچ كس خيانت نكند, خواه صـاحـب امـانت , مسلمان باشد ياغيرمسلمان , و اين در واقع يكى از مواد ((اعلاميه حقوق بشر در اسلام )) است .
حـتـى دانـشـمندان در جامعه , امانت دارانى هستند كه موظفند حقايق را كتمان نكنند, فرزندان انسان نيز امانتهاى الهى هستند كه نبايد در تعليم و تربيت آنان كوتاهى شود, و از آن بالاتر وجود و هستى خود انسان و تمام نيروهايى كه خدا به اوداده امانت پروردگارند كه انسان موظف است در حفظ آنها بكوشد.
در روايتى از امام صادق (ع ) در باره اهميت ((امانت )) مى خوانيم كه به يكى ازدوستان خود فرمود: ((اگـر قـاتـل عـلـى (ع ) امـانـتى پيش من مى گذاشت و يا از من نصيحتى مى خواست و يا با من مـشـورتـى مـى كـرد و مـن آمادگى خود را براى اين اموراعلام مى داشتم , قطعا حق امانت را ادا مى نمودم )).
(آيه 59)ـ اين آيه و چند آيه بعد, در باره يكى از مهمترين مسائل اسلامى , يعنى مساله رهبرى بحث مى كند و مراجع واقعى مسلمين را در مسائل مختلف دينى واجتماعى مشخص مى سازد.
نخست به مردم با ايمان دستور مى دهد, مى گويد: ((اى كسانى كه ايمان آورده ايد ! اطاعت كنيد خدا را)) (ي ايها الذين آمنوا اطيعواللّه ).
بديهى است براى يك فرد با ايمان همه اطاعتها بايد به اطاعت پروردگارمنتهى شود, و هر گونه رهـبـرى بـايـد از ذات پـاك او سرچشمه گيرد, و طبق فرمان اوباشد, زيرا حاكم و مالك تكوينى جهان هستى اوست , و هرگونه حاكميت و مالكيت بايد به فرمان او باشد.
در مـرحله بعد مى فرمايد: ((و اطاعت كنيد پيامبر خدا را)) (واطيعوا الرسول )پيامبرى كه معصوم است و هرگز از روى هوى و هوس , سخن نمى گويد, پيامبرى كه نماينده خدا در ميان مردم است و سخن او سخن خداست , و اين منصب وموقعيت را خداوند به او داده است . و در مرحله سوم مى فرمايد: اطاعت كنيد ((اولى الامر (اوصياى پيامبر) را))(واولى الا مر منكم ) كه ازمتن جامعه اسلامى برخاسته وحافظ دين ودنياى مردمند.
سـپـس مـى فـرمايد: ((اگر در چيزى اختلاف كرديد آن را به خدا و پيامبر(ص )ارجاع دهيد اگر ايمان به پروردگار و روز بازپسين داريد, اين براى شما بهتر و پايان وعاقبتش نيكوتر است )) (فان تنازعتم فى شى فردوه الى اللّه والرسول ان كنتم تؤمنون باللّه واليوم الا خر ذلك خير واحسن تاويلا