بازگشت

گروه: احكام شرعي
 
 
مرکز پاسخگو:مركز تحقيقات فقهي قوه قضائيه
موضوع اصلي:احكام قضاوت
موضوع فرعي:مجازات تظاهر به روزه خواري
سؤال:تظاهر به روزه خواري آيا حد خاصي دارد يا خير؟ اگر مجازاتي از نظر شرع برايش معين شده آن مجازات چيست ؟
جواب:

تظاهر به روزه خواري عمل حرام بوده و مرتكب چنين عملي تعزير مي شود. طبق ماده 638 (ق .م .ا) هركس تظاهر به عمل حرام نمايد علاوه بر كيفر عمل مذكور، به حبس و يا تا 74 ضربه تازيانه محكوم مي گردد.
از نظر فقهي انجام فعل حرام و قبيح و يا ترك واجب مستوجب تعزير است و تعداد زيادي از فقها مرتكب چنين عملي را مستحق تعزير مي دانند.1 مستند فقيهاني كه قائل به تعزير مطلق عمل حرام (صغيره و كبيره )هستند، موثقه سماعه از ابي عبدالله (ع ) است كه مي فرمايد: «ان لكل شيي ء حدا و من تعدي ذلك الحد كان له حد».2 تجاوز از مرزهاي معين شده از سوي شرع با ترك واجبات و اقدام بر محرمات تحقق مي يابد و مرتكبين چنين اعمالي تعزير مي شوند. البته در نظر برخي از فقها، مطلق معاصي تعزير ندارد و تنها مرتكب «معاصي كبيره » مستحق تعزير است .3
علاوه بر اين كه روزه خواري مصداق فعل حرام است و مرتكب آن تعزير مي شود، برخي از فقها فتوا به تعزير روزه خوار داده اند.4 مرحوم سيدمصطفي خميني در اين زمينه مي نويسد:
«لاشبهه في اصل التعزير و عليه الاجماعات القطعيه و كأن ذلك من الاصل المفروغ عنه في كلماتهم »5
اما در مورد ميزان ضربات تازيانه ، برخي از فقها با استناد به روايت مفضل 6 در مورد جماع در حال روزه ،تعداد 25 ضربه را بيان كرده اند اما در روايت ديگري در خصوص افطار در روزه ماه مبارك رمضان 39 ضربه تازيانه پيش بيني گرديده است ، روايت به شرح زير است :
«اخبرنا عبدالله ، اخبرنا محمد، حدثني موسي ، قال : حدثنا ابي ، عن ابيه ، عن جده جعفر بن محمد، عن ابيه ، عن جده : ان عليا (ع ) اتي برجل مفطر في شهر رمضان نهارا من غير عله ، فضربه تسعه و ثلاثين سوطا حين افطر فيه »7 مردي را به محضر حضرت علي (ع ) آوردند كه بدون عذر روزه خواري نموده بود. حضرت به وي 39 ضربه تازيانه زدند.
بنابراين ، طبق ماده 638 ق .م .ا.، كسي كه تظاهر به روزه خواري نمايد علاوه بر مجازات حبس يا تا 74ضربه تازيانه ، به مجازات نفس عمل حرام روزه خواري يعني 39 ضربه تازيانه محكوم خواهد شد. لازم به ذكراست كه يكي از مجازات ها مربوط به نفس عمل حرام و ديگري مربوط به تظاهر نمودن به آن است زيرا روزه خواري خود عمل حرام است و تظاهر به اين عمل ، معصيت مضاعف محسوب مي شود.
_______________ پاورقي ______________
1ـ محقق حلي ، شرايع الاسلام ، استقلال ، قم ، 1409، ج 4، ص 948 فاضل آبي ، كشف الرموز في شرح المختصر النافع ،جامعه مدرسين ، قم ، 1408، ج 2، ص 568 علامه حلي ، تحريرالاحكام ، مؤسسه آل البيت ، چاپ سنگي ، ج 2، ص 237 ابن فهد حلي ، المهذب البارع ، جامعه مدرسين قم ، 1413، ج 5، صص 6 و 76 شهيد ثاني ، مسالك الافهام ، مؤسسه المعارف الاسلاميه ، 1416، ج 14، ص 457 شيخ محمدحسن نجفي ، جواهر الكلام ، دارالكتب الاسلاميه ، تهران ، 1363، ج 41، ص 448 سيد احمد خوانساري ، مكتبه الصدوق ، تهران ، 1405، ج 7، ص 114 امام خميني ، تحريرالوسيله ، مؤسسه النشرالاسلامي ، ج 2، ص 430 ميرزا جواد تبريزي ، اسس الحدود و التعزيرات ، ص 296.
2ـ شيخ كليني ، الفروع من الكافي ، دارالكتب الاسلاميه ، ج 7، ص 175.
3ـ شيخ محمدحسن نجفي ، همان سيدمحمدرضا موسوي گلپايگاني ، درالمنضود، دارالقرآن ، قم ، 1414، ج 2، ص 294.
4ـ محقق اردبيلي ، مجمع الفائده و البرهان ، مؤسسه النشر الاسلامي ، قم ، 1416، ج 5، ص 149 محقق بحراني ،الحدائق الناضره ، جامعه مدرسين ، قم ، ج 13، ص 239 محقق نراقي ، مستند الشيعه ، مؤسسه آل البيت ، قم ، 1415، ج 10، ص 529.
5ـ سيدمصطفي خميني ، الصوم ، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني ، 1418، ص 22.
6ـ شيخ حر عاملي ، وسائل الشيعه ، دار الكتب الاسلاميه ، ج 18، ص 584 (باب 12 از ابواب بقيه الحدود و التعزيرات ،ح 1).
7ـ ميرزا حسين نوري ، مستدرك الوسائل ، مؤسسه آل البيت ، ج 18، ص 195.