جواب:
از مكاتبه شما با اين واحد سپاسگزاريم. براي رسيدن به پاسخ چند نكته را بيان مي كنيم:
1ـ همان گونه كه به درستي اشاره كرديد، در يك سرزمين كه از نظر مسافت زماني نزديك به هم مي باشند و در يك منطقه جغرافيايي قرار دارند، رؤيت هلال و ماه نمي توان متفاوت باشد و اين مسئله اي است كه همة مراجع به آن اذعان دارند، به همين خاطر فتواي تمام مراجع اين است كه اگر در يك كشور و سرزمين در نقطه اي رؤيت هلال ماه صورت گرفت، براي كساني كه در مناطق ديگر آن سرزمين باشند، در صورتي كه خبر اين رؤيت به وسيله حداقل دو شاهد عادل برسد، كفايت مي كند و از اين جهت هيچ اختلافي بين مراجع نيست.
2ـ امكان ندارد كه در يك منطقه و كشور، دو روز به عنوان عيد فطر و اوّل شوال باشد. به عبارت روشن تر: نمي تواند براي يك نفر يا گروه دو روز به عنوان اوّل شوال ثابت شود و رؤيت هلال ماه صورت گيرد. اين مسئله هيچ گاه اتفاق نيفتاده است. آنچه كه واقع شده آن است كه براي نمايندگان يك مرجع تقليد، اوّل ماه ثابت باشد، با رؤيت و ...، اما براي مرجع ديگر و نمايندگان مرجع ديگر اين مسئله ثابت نشود. اما سرّ مطلب در چيست؟
2ـ سرّ مطلب آن است كه در شرع اسلام براي اثبات اوّل ماه چند راه قرار داده شده، يعني شرع اسلام در بعضي از احكام، همان گونه كه حكم را معيّن و بيان كند، موضوعات احكام را مشخص مي كند، مثلاً همان گونه كه روزه را واجب دانسته، زمان آن را نيز معيّن كرده كه از اذان صبح تا اذان مغرب است. علاوه بر اين در برخي از مسايل، راه دست يابي به آن موضوع را نيز مشخص كرده است كه در مسئله مورد بحث يعني تعيين اوّل ماه، راه دست يابي را هم مشخص كرده و فرموده است كه با رؤيت هلال ماه رمضان، روزه رمضان آغاز مي شود و با رؤيت ماه شوال، روزه تمام مي شود و راه فهميدن آن ديدن ماه است. علاوه بر اين خبر دادن دو شاهد عادل را نيز به اين راه ضميمه كرده است و راه هاي ديگري كه در توضيح المسائل همه مراجع آمده، يعني تنها از طريقي كه شرع مشخص كرده، اگر براي شما ثابت شد، تكليف روزه و افطار بر شما هست.
بنابراين در شرع اسلام هم حكم معيّن شده و هم موضوع تعيين شده و هم راه رسيدن به آن در اين مسئله (روزه ماه رمضان) مشخص است. البته اين مسئله مانند همه احكام و تكاليف كه فلسفه آن ها چيست و اصولاً فلسفه مشخص كردن راه و فهميدن ماه چرا اين گونه مشخص شده، قابل بررسي است، اما الآن در صدد آن نيستم كه چه مصالحي و چه فوائدي داشته كه خداوند در اين جا راه را نيز مشخص كرده است.
حال كه مسئله روشن شد كه خداوند به ما تكليف كرده است كه اگر از راه شرعي براي شما ثابت شد، برايتان تكليف مي شود و اگر از راه شرعي ثابت نشد، تكليف نميشود، در اين جا مي تواند اين مسئله براي افراد گوناگون، مختلف شود. براي يكي، رؤيت هلال پيش آيد يا براي او از طريق ديگر كه شرع مشخص كرده، ثابت شود (مثلاً شهادت دو عال) و براي يك مرجع ديگر از راهي كه شرع معيّن كرده، ثابت نشود. طبعاً براي شخص اوگل،تكليف است كه عيد بگيرد و واجب است كه افطار كند و براي شخص دوم تكليف است كه روزه بگيرد و عيد نگيرد، همين طور براي افراد ديگر و مقلدان.
اما اين كه گفتيد روزه روز اوّل شوّال حرام است و اگر عيد بوده، براي كساني كه روزه گرفتند، حرام است، با توجه به توضيحي كه داده شد، روشن مي شود كه اين مطلب صحيح نيست، زيرا روزة روز اوّل شوال براي كسي حرام است كه براي او شوال از طريق شرعي ثابت شده باشد، اما براي كسي كه ثابت نشده (البته از راهي كه شرع معيّن كرده) نه تنها حرام نيست، بلكه واجب است كه به عنوان روزه رمضان، روزه بگيرد.
|
