جواب:
1) واقعيت اين است كه بالاخره براي ما مشخص نشد كه سؤال چه بوده؟ آيا اينست كه چرا بركار مسئولين نظارت نمي شود؟ يا اينست كه چرا برخورد نمي شود يا اينكه اگر مسئولين بد باشند مردم هم آيا به فساد كشيده مي شوند يا نه؟
خلاصه اينكه موضوع سؤال را دريافت نكرديم اما اگر سؤال اول منظور تان است بايد گفت درقانون براي تمام مسئولين چه مستقيم وچه غيرمستقيم، مجموعة ناظري درنظر گرفته شده است، اما شايد سؤال شود كه آيا آنها كار خود را درست انجام مي دهند يانه؟ بايد بگوييم ما هم قبول داريم كه بعضي ازمسئولين درست عمل نمي كنند واگر سؤال شود كه چاره چيست؟ بايد گفت كه تنها راه تأثير مستقيم وقوي مردم برروي مسئولين همان انتخابات است، يعني مردم با رفتن پاي صندوق هاي رأي تعيين مي كنند كه چه مسئوليني برسركار بيايند. حال اگر ملاكهاي دين نظير : ساده زيستي وتقوا وامانت كه جزء شرايط اوليه مسئولين درحكومت اسلامي است، درمردم يا مسئولين به هر طريقي كم شود طبيعي است كه شرايط مملكت هم با اهداف اسلامي فاصله خواهد گرفت، به همين دليل دشمن همواره تبليغات سوء خود را از بيرون ودرون متمركز كرده وخواهد كرد تا جا بيندازدكه انتخابات هيچ تأثيري ندارد درنتيجه اگر بتوانندمردم را ازحكومت جدا كنند (يادمان نرفته تبليغات وسيع دشمن علي الخصوص درسطح دانشگاه ها را درانتخابات دورةاول رئيس جمهور محترم، آقاي خاتمي را كه مي گفتند نمي گذارندايشان رأي بياورند.
يا شب نامه هاي توزيع شده دردانشگاه وخوابگاه هاي دانشجويي قبل از ا نتخاب مجلس ششم، با اين مضامين كهنمي گذارند نمايندگان ملت رأي بياورند...)
درقسمتي ديگر بايد بگوييم معتقديم تأثيروتأثر مردم ومسئولين يا همان حكومت (حكومت اسلامي) دوطرفه است نه يك طرفه، به اين معنا كه اصلاح حكومت به اصلاح مردم برمي گردد بهترين مثال آن( انقلاب اسلامي ايران) واصلاح مردم نيز مرتبط به اصلاح مسئولين مي باشد. (مثل اصلاحاتي كه رضا شاه درايران به راه انداخت براي عوض كردن فرهنگ اسلامي مردم)
با اين اوصاف بايد بگوييم هرگز نمي توان تصور كرد مردم صالح حكومت ناصالح را تحمل كنند ويا حكومت صالح درمقابل فساد مردم بيكار بنشيند.
البته ومسلماً اين بدان معنا نيست كه اگر حالا شرايطي هم از لحاظ حكومتي مساعد نبود (كه الحمد ا...درزمان ماهست) كسي نتواند خود را سالم نگه دارد چرا كه دركنار فرعون هم مي شود با همه شكنجه ها آسيه بود ودرجزيره العرب كه دختر زنده بگور مي كنند وآنهمه تعصبهاي جاهلي ديگر دارند زيرسنگ داغ، عمار وياسر وسميه شد. واين توانمندي بي نظير واين قدرت شگرف تنها در اشرف مخلوقات يعني انسان به وديعه نهاده شده تا مگر خود را كشف كند وبه كمها قانع نشود وخود را اسير كوچك ها نكند.
2) براي اين كه پاسخ اين پرسش و پرسش هاي ديگري كه دربارة علل وفلسفه احكام مطرح مي شود، روشن گردد، بهتر است يك اصل اساسي وقاعدة كلي دربارة فلسفة احكام بيان شود تا درهمة موارد، قانع كننده باشد.
براي مثال ما وقتي به زندگي روزانة خود مي نگريم، مي بينيم، هنگامي كه بيمار مي شويم وبه پزشك مراجعه مي كنيم، پزشك نسخه هايي مركب از چند داروي مخصوص مثل آمپول، كپسول، قرص و...براي ما مي نويسد ودستور مي دهد كه هر يك از اين داروها را به كيفيتي خاص ودرزماني معين مورد استفاده قراردهيم وازبرخي غذاها نوشيدني ها اجتناب كنيم. درچنين موردي، مابدون آن كه از خصوصيات داروها سؤالي كنيم، دستورهاي پزشك را به كار مي بنديم، زيرا به علم، دانش وتخصص او دررشتة پزشكي ايمان داريم ومي دانيم كه او جز معالجه و بهبودي ما، منظور ديگري ندارد. همين طور وقتي به يك مهندس ساختمان مراجعه مي كنيم واز او مي خواهيم كه براي ما ساختمان زيبايي بسازد، اگر او بگويد فلان نقشه، براي زمين شما مناسب است ونيز به فلان لوازم ومصالح احتياج داريد، ما چون به تخصص او دررشتة ساختمان ايمان داريم و مي دانيم كه او نمي خواهد به ما زيان وضرري برساند، لوازم وابزار كار را براي او تهيه مي كنيم ودراختيارش قرار مي دهيم، بي آن كه دركار او چون وچرايي كنيم.
اين دو مثل ومواردي نظيرآن، روشن مي كند كه اگر انسان به علم ودانش كسي ايمان داشته باشد واو را دررشتة خود متخصص بداند ونيز بداند كه قصد زياني در كار اونيست، قطعاً به دستورهاي او درآن رشتة خاص بدون آن كه از او توضيحات زيادي بخواهد، عمل خواهد نمود.
با ذكر اين مقدمه مي توان گفت احكام ومقررات ديني هم، نسخه هايي است كه پيامبران الهي وپيشوايان ديني، ازطرف خداوند براي بشر آورده اند تا سعادت و خوشبختي او را ازهر جهت تأمين نمايند. بديهي است وقتي ما معتقد باشيم كه اين احكام، ازعلم بي پايان خداوند نشأت گرفته وبه حكمت، لطف ومهرباني خداوند ، ايمان داشته باشيم ونيز بدانيم كه پيامبران الهي نيز درتبليغ ورساندن احكام به هيچ وجه گرفتار خطا ولغزش نمي شوند، با كمال جديت وبدون هيچ اضطراب وترديدي، به دستورات ديني عمل مي كنيم، زيرا علم خداوند ايجاب مي كند كه هيچ فرماني بدون رعايت مصالح بندگانش صادر نشود؛ البته معناي اين سخنان، اين نيست كه كسي نبايد از فلسفه احكام سؤال كند ويا نبايد به دنبال تحقيق و جستجو دراين زمينه رفت.
خلاصة سخن اين كه ما حق داريم از فلسفه احكام پرسش كنيم وتا اندازه اي هم امكان رسيدن به پاسخ موجود است ولي هرگز نبايد توقع داشت كه با معلومات محدود بشري بتوان به تمام جزئيات اسرار وفلسفة احكام دست يافت، زيرا اين احكام ازمبدأيي سرچشمه گرفته است كه تمام علوم و دانش هاي گسترده امروز در برابردانش او، به مانند قطره دربرابر دريا هم نيست واساساً ناچيزي معلومات ما دربرابر مجهولاتي كه با آن روبرو هستيم چنان است كه امروز دانشمندان بزرگ وتراز اول جهان، با صراحت كامل بدان اعتراف مي كنند.
حضرت رضاع مي فرمايد , انا وجدنا كلما احل ا...تبارك وتعالي ففيه صلاح العباد وبقائهم ولهم اليه الحاجة التي لايستغنون عنها و وجدنا المحرم من الاشياء لاالحاجة للعباد اليه ووجدنا مفسداً داعياًالي الفناء والهلاك1
ما مي بينيم كه خداي متعال چيزهايي راحلال كرده است كه مردم براي زندگي وادامة آن، به آن چيزها نيازمندند وبراي آنان مصلحت وفايده هايي دارد وچيزهايي را حرام كرده است كه علاوه بر اين كه مورد نياز بشر نيست، موجب فساد، فنا وهلاكت بشر مي شود.
درپايان بايد گفت وضو وغسل، هم داراي فوايد بهداشتي است وهم ازنظر اخلاقي ومعنوي براي انسان سودمند است كه ازاين رو با قصد قربت وبراي خدا انجام مي شود اين اعمال اثر تربيتي نيز دارد زيرا مفهوم آن اين است كه ازسرتا قدم براي اطاعت خدا گام بر مي داريم. درروايتي از امام رضاع نقل شده كه فرمود : انما امر بالوضوء وبدأ به لان يكون العبد طاهراً اذا قام بين يدي الجبار عند مناجاتة اياه مطيعاً له فيما امره نقياً من الادناس والنجاسة مع ما فيه من ذهاب الكسل وطرد النعاس وتزكية الفواد للقيام بين يدي الجبار2 براي اين دستوروضو داده شده كه آغاز عبادت باآن است وبندگان وقتي كه درپيشگاه خدا مي ايستند وبا او مناجات مي كنند پاك باشند ودستورهاي او را به كار بندند واز آلودگي ها وپليدي ها بركنار شوند. علاوه براين، وضو سبب مي شود كه آثار خواب و كسالت ازانسان دور شود وقلب او براي قيام درمحضر خداوند نور وصفا يابد.
3)جواب اين سؤال درقسمت قبل بصورت كلي داده شد. اگر ابهامي باقي مانده است لطفاً مجدد سؤال فرماييد.(جواب سؤال اول)
(1) علل الشرايع،شيخ صدوق،ج1،ص93
همان،ج1،ص275
|
