بازگشت

گروه: احكام شرعي
 
 
مرکز پاسخگو:تبيان
موضوع اصلي:اخلاق
موضوع فرعي:آثار معنوي و اجتماعي روزه
سؤال:آثار معنوي و اجتماعي روزه چيست؟
جواب:

روزه يك «مكتب عالي تربيتي» و يك وسيله مؤثر براي «كنترل هوسهاي سركش» و تعديل شهوات و «تقويت نيروي ايمان و اراده» است. از اين رو، قرآن مجيد روي اين قسمت تكيه كرده ميفرمايد: «روزه بر شما واجب است چنان كه بر امتهاي پيشين نيز واجب شده بود تا پرهيزگار باشيد» (بقره /183) بدين ترتيب، قرآن، هدف از روزه را «پرهيزگاري» و «تقوا» معرفي ميكند.
هم چنان كه در مواقع شيوع بيماري هاي واگير و خطرناك، حالت فوق العادهاي اعلام ميشود و همه نيروهاي پزشكي و بهداشتي براي مبارزه با ميكروبهاي خطرناك و خانمان سوز آن، بسيج ميگردد به طوري كه كوچكترين تعليل و يا مسامحه در اين باب ممكن است به قيمت نابودي هزاران نفر تمام شود، همچنين در طول يازده ماه از سال، بر اثر الودگي اجتماع و غلبه عوامل فساد، ميكروبهاي خطرناك گناه، هوسهاي كشنده، افكار شيطاني، خيانتها و تقلبها، در افكار انسان نفوذ ميكند و هر لحظه سعادت و آرامش او را تهديد مينمايد. از اين جهت براي مبارزه با چنين خطرات، يك حالت فوق العاده به نام «روزه» در سرتاسر كشور اسلامياعلام ميشود، تا با بسيج نمودن نيروهاي الهي و معنوي ميكروب گناه و آلودگي نابود گردد، و نيروهاي شيطاني، خلع سلاح شوند. دلهاي بيمار و بيماري دلها بهبود يابد، پردههاي غفلت و غرور دريده شود و جانها و روانها پاك گردد تا آنجا كه در پايان ماه رمضان، آثار يك «تجديد حيات معنوي» به طور واضح به چشم بخورد.
از اين رو، در سخنان پيشوايان مذهبي روزه به عنوان «حجابي از گناه» و «سپري در برابر آتش» معرفي شده است. پيشواي ششم ما حضرت صادق(ع) فرمود: «روزه تنها ترك آب و غذا نيست بلكه روزه حجابي است از تمام گناهان». هر قدر در اين قسمت كوتاهي كنيد از ارزش روزه شما كاسته ميشود چه بسيارند گرسنگان و چه كم هستند روزه داران.
روزه عامل پيروزي انسان بر «حكومت عادت و شهوت» است و انسان را از «بردگي تمنيات نفساني» آزاد ميسازد. بديهي است تا انسان زنجير اسارت خواستههاي دل و خواهشهاي نفس را پاره نكند و به حكومت عادات خاتمه ندهد، انسان آزاده نيست. رسيدن به يك چنين كمال انساني نيازمند پايداري و مقاومت است و روزه پديد آرنده چنين كمال است.
روزه محرك عواطف انساني و «درس مساوات انسانها» و «راه تجربي احساس دردهاي جانكاه مستمندان و گرسنگان» است و علاوه نمودار اتحاد و مساوات مسلمانان است كه همة طبقات اعم از فقير و ثروتمند برنامه يكنواختي را اجرا ميكنند. پيشواي ششم حضرت صادق(ع) فرمود: «خداوند روزه را براي اين قرار داده كه ميان توانگر و مستمندان مساوات برقرار گردد چه اينكه ثروتمندان هرگز گرسنگي نميبينند تا به درد دل فقيران برسند، و بر آنها رحم كنند». (علل الشرائع، /66)
از اين رو ميتوان ماه رمضان را،«ماه بيداري وجدانها و انديشهها ناميد».