جواب:
معتقد ساختن افراد ، تلاشي پر دامنه همراه با آگاهي، استقامت و تعهد ميطلبد. از ديگر سو افراد از جهت ميزان آگاهي، روند تأثيرپذيري، ميزان حقيقت طلبي يا حقيقت گريزي، مراتب بسيار متفاوتي دارند. بنابر اين هرگز نميتوان انتظار داشت كه با ارائه نسخه واحدي، بتوان هر فرد را به سهولت به سوي دين دعوت كرد؛ بلكه اين مسأله از سويي مرتبط با توانمنديها و قدرت جذب شخص هدايتگر از جهت بهرهمنديهاي علمي و عملي، كششهاي اخلاقي و كيفيت اثرگذاري است و از ديگر سو مرتبط با ويژگيهاي روحي، اخلاقي، روانشناسي و ذهني مخاطب ميباشد. بنابر اين آنچه به صورت كلي ميتوان بر شمرد اين است كه:
1- كسي كه در صدد هدايت ديگران است، بايد از نظر اخلاقي به گونهاي باشد كه بتواند مخاطب را به خود جذب نمايد.
2- هدايتگر بايد درك درستي از مخاطب، ميزان انحراف وي، ارزشهايي كه بدان وابسته است يا به سمت آنها گرايش دارد، راه نفوذ و تأثير دروني و ... داشته باشد.
3- ارشاد كننده بايد آگاهي كافي نسبت به دين حق داشته باشد و بتواند به خوبي از عهده پاسخگويي به سؤالات و شبهات مخاطب برآيد. علاوه بر امور فوق، شخص بايد به گونههاي مختلف از عوامل تأثير گذار بر مخاطب استفاده كند و با برنامهريزي حساب شده و تدريجي او را به سمت دين و حقايق الهي دعوت نمايد.
بايد در اين گونه موارد مراتب امر به معروف و نهي از منكر رعايت شود؛ يعني، ابتدا بايد از راه تذكر شروع كنيد و بهتر است براي ترغيب و تشويق آنان به نماز، فوايد و آثار آن و عواقب سوء دنيوي و اخروي ترك آن را براي آنها بيان كنيد و بعضي از كتابهايي را كه در اين زمينه نوشته شده به آنان معرفي كنيد؛ مثل كتاب:
1- پرتوي از اسرار نماز، محسن قرائتي
2- هزار و يك نكته درباره نماز، حسين ديلمي
3- جلوههاي نماز در قرآن و حديث، احمد صادقي اردستاني
4- ترجمه اسرارالصلوة، شهيد ثاني
همچنين آنان را براي رفتن به مساجد و مجالس مذهبي تشويق و ترغيب كنيد. در بعضي موارد نيز اگر كنارهگيري و يا قهر كردن مؤثر باشد، ميتوانيد از اين راه وارد شويد و اگر هيچ يك از اين امور تأثيري نداشت از راه پرخاش و تندي كردن وارد شويد و اگر هيچ يك از اينها در آنان تأثير نكرد، بر شما تكليفي نيست.
پيشنهاد ما به شما در راهنمايي ايشان چند چيز است كه انشاءاللَّه با دقت، سعي در انجام آن داشته باشيد:
الف) سعي كنيد افرادي كه صحبت آنها بر روي ايشان نافذ است، پيدا كنيد و از آنان بخواهيد كه با مهارت و شگرد شايستهاي، با وي درباره نماز صحبت كنند.
ب) با عمل خويش انگيزش خواندن نماز را در او ايجاد كنيد. سعي كنيد شما و بقيه دوستانتان، نمازتان را در حضور ايشان برگزار كنيد و شور اشتياق خود به نماز و راز و نياز با خدا را هر چه بهتر به منصه ظهور برسانيد.
ج) فلسفه نماز را در فرصتهاي مناسب بيان كنيد؛ مثلاً سؤال و جوابهايي كه قبلاً تهيه ديدهايد، بين شما و بقيه دوستانتان و يا هر كس ديگري مطرح و جواب داده شود. البته لازمهاش مطالعه و پيش بيني قبلي است. به عنوان نمونه در اينجا به چند جمله اشاره ميشود: فطرت انسان خواهان تشكر از ولي نعمت است.»جبلّت القلوب علي حبِّ من احسن اليها«؛ قلبها بر اساس دوستي و محبت كسي كه به انسان احسان كند، آفريده شده است« و از آنجا كه در اصل خداي سبحان خالق و هستي بخش ماست و از سويي همه نعمتها و بركاتي كه در زندگي ما وجود دارد از آن اوست. بنابر اين لازم است به اقتضاي تكليف فطري خودمان از قادر منّان تشكر كنيم. حال اين تشكر بايد به چه شكل و كيفيتي باشد؟ انبياي الهي روشنگر اين حقيقت بودهاند و نبيّ مكرّم اسلام نيز به نوبه خويش نماز را با اين شكل و هيئت خاص به ما معرفي فرمودهاند. بنابر اين همان گونه كه پروردگار مهربان هر شب و روز، ما را رهين الطاف و بركات خويش گردانيده است، ما بندگان نيز موظّفيم هر چند ساعت يك بار در برابر محبوب قلب و عزيز دلمان بايستيم و از او نهايت سپاسگزاري و تشكر را بنماييم. نماز تشكر است، تواضع است، تجديد عهد با خداست، ابراز نياز در برابر بينياز مطلق است. نماز زنده نگاه داشتن ياد خدا در دل است. نماز انسان را به خدا نزديك و با او مأنوس ميكند و اصولاً اگر نماز با توجه و خشوع و حضور قلب ادا شود، به يقين در روح و جان ما اثر گذاشته و انسان را از زشتيها و گناهان مصونيّت ميبخشد.
د) پيشنهاد ديگر اينكه تلاش كنيد ايشان را به نماز جمعه و جماعت ببريد.
و) تلاش كنيد از نماز بزرگان و شخصيتها در نزد ايشان صحبت كنيد؛ مثلاً حضرت علي(ع) با همه شخصيت و گرفتاريهايي كه داشتند، چگونه و با چه اشتياقي به اقامه نماز ميپرداختند. همچنين گرايش رجال بزرگ سياسي، علمي و... به نماز را، به ايشان گوشزد كنيد.
در ضمن مطالعه كتابهاي ذيل در اين زمينه مفيد است:
1- راز نماز، محسن قرائتي
2- پاداشهاي نمازگزاران
3- داستانها و حكايتهاي نماز (1)
4- يكصد و چهارده نكته درباره نماز
5- معاد، شهيد دستغيب
|
