جواب:
سال و ماه چيزي قراردادي و براي تنظيم امور آدمي است، ولي براي اين كه قرارداد از ريشه اي طبيعي نيز برخوردار باشد و اشتباهي پيش نيايد، آن را منطبق بر حركت كواكب آسماني كرده اند. برخي مردم، مقياس محاسبه سال و ماه را گردش آفتاب(يا گردش زمين به دور خورشيد) قرار داده اند و «سال شمسي» پديد آمده است كه منطبق بر فصلهاي چهارگانه است. برخي ديگر مبدأ آن را گردش ماه به دور زمين قرار داده اند كه بر فصلهاي چهارگانه شمسي منطبق نيست.
نتيجه اين كه اگر ماههاي قمري همواره بر فصلهايي معيّن از سال تطبيق نكند ايرادي بر آن نيست زيرا مقياس سنجشش گردش آفتاب و فصلهاي چهارگانه نيست و اگر در برگزاري مراسم سوگواري و جشن فصول را در نظر نمي گيريم، براي اين است كه مقياسهاي اين مراسم همان ماههاي قمري است كه مطابق با گردش ماه است نه خورشيد آنچه مورد نظر ماست، اين است كه آن رويداد در چه روزي از ماه قمري واقع شده است نه در چه فصلي از سال.
ـ1422ـ
اين را نيز بايد دانست كه تنظيم تمام تواريخ اسلامي بنابر ماه قمري است. حتي تقويم قمري، كه تقويم مذهبي ماست، از جهاتي بر تقويم شمسي برتري دارد. مثلا محاسبه ماههاي قمري براي بيشتر مردم از محاسبه ماههاي شمسي آسانتر است به گونه اي كه حتّي مردم بيابانگرد مي توانند ماههاي قمري را باز شناسند و حساب كنند، ولي براي محاسبه ماههاي شمسي به «تقويم» نيازمندند. به عبارتي ديگر، معمولا متوان به وسيله ماههاي قمري، آغاز و پايان و حدود تقريبي هر ماه را تعيين كرد و اگر به قرص ماه بنگريم، تقريباً مي توانيم بدانيم چند شب از ماه گذشته است. ولي در ماههاي شمسي (= برجها) تعيين ايّام ماه براي كساني كه تقويم مكتوب ندارند، به هيچ رو ممكن نيست. حتّي باز شناختن آغاز و پايان ماه نيز بدون آن امكان ندارد و تنها محسابات نجومي از عهده اين كار بر مي ايد.
وانگهي، تعيين اين كه - مثلا - اينكه، فروردين ماه است يا ارديبهشت ماه بدون تقويم مكتوب ميسّر نيست، در حالي كه تقويم ماههاي قمري، صفحه آسمان است و مطالعه طلوع و غروب ماه و هلال و تربيع و بدر براي همگان ممكن است. پس، اگر اين ماهها با فصلهاي سال تطبيق نمي كند، در برابر اين همه مزايا، ايرادي بر آن نمي توان گرفت.
(بخش پاسخ به سؤالات )
ـ1423ـ
تاريخ و تراجم
خلـفاء
|
