احكام روزه قضا
احکام روزه از رساله امام خميني (ره)
1694 اگر ديوانه عاقل شود، واجب نيست روزه هاى وقتى را كه ديوانه بوده قضا نمايد.
1695 اگر كافر مسلمان شود، واجب نيست روزه هاى وقتى را كه كافر بوده قضا نمايد، ولى اگر مسلمانى كافر شود و دوباره مسلمان گردد، روزه هاى وقتى را كه كافر بوده بايد قضا نمايد.
1696 روزه اى كه از انسان به واسطه مستى فوت شده بايد قضا نمايد، اگرچه چيزى را كه به واسطه آن مست شده براى معالجه خورده باشد، بلكه اگر نيت روزه كرده و مست شده و در حال مستى روزه را ادامه داده تا از مستى خارج شده باشد، بنا بر احتياط واجب بايد روزه آن روز را تمام كند و بعدا قضا نمايد.
1697 اگر براى عذرى چند روز روزه نگيرد و بعد شك كند كه چه وقت عذر او برطرف شده، مى تواند مقدار كمتر را كه احتمال مى دهد روزه نگرفته قضا نمايد، مثلا كسى كه پيش از ماه رمضان مسافرت كرده و نمى داند پنجم رمضان از سفر برگشته يا ششم، مى تواند پنج روز روزه بگيرد. و نيز كسى هم كه نمى داند چه وقت عذر برايش پيدا شده، مى تواند مقدار كمتر را قضا نمايد، مثلا اگر در آخرهاى ماه رمضان مسافرت كند و بعد از رمضان برگردد و نداند كه بيست و پنجم رمضان مسافرت كرده يا بيست و ششم، مى تواند مقدار كمتر يعنى پنج روز را قضا كند.
1698 اگر از چند ماه رمضان روزه قضا داشته باشد، قضاى هر كدام را كه اول بگيرد مانعى ندارد، ولى اگر وقت قضاى رمضان آخر تنگ باشد، مثلا پنج روز از رمضان آخر قضا داشته باشد و پنج روز هم به رمضان مانده باشد، بايد اول، قضاى رمضان آخر را بگيرد.
1699 اگر قضاى روزه چند رمضان بر او واجب باشد، و در نيت معين نكند روزه اى را كه مى گيرد قضاى كدام رمضان است، قضاى سال اول حساب مى شود.
1700 كسى كه قضاى روزه رمضان را گرفته، اگر وقت قضاى روزه او تنگ نباشد، مى تواند پيش از ظهر روزه خود را باطل نمايد.
1701 اگر قضاى روزه ماه رمضان شخص ديگرى را گرفته باشد،
1702 اگر به واسطه مرض يا حيض يا نفاس، روزه رمضان را نگيرد و پيش از تمام شدن رمضان بميرد، لازم نيست روزه هايى را كه نگرفته، براى او قضا كنند، اگر چه مستحب است.
1703 اگر به واسطه مرضى روزه رمضان را نگيرد و مرض او تا رمضان سال بعد طول بكشد، قضاى روزه هايى را كه نگرفته بر او واجب نيست، و بايد براى هر روز يك مدكه تقريبا ده سير است طعام، يعنى گندم يا جو و مانند اينها به فقير بدهد. ولى اگر به واسطه عذر ديگرى، مثلا براى مسافرت روزه نگرفته باشد و عذر او تا رمضان بعد باقى بماند، روزه هايى را كه نگرفته، بايد قضا كند، و احتياط مستحب آن است كه براى هر روز يك مد طعام هم به فقير بدهد.
1704 اگر به واسطه مرضى روزه رمضان را نگيرد و بعد از رمضان مرض او برطرف شود ولى عذر ديگرى پيدا كند كه نتواند تا رمضان بعد قضاى روزه را بگيرد، بايد روزه هايى را كه نگرفته، قضا نمايد. و نيز اگر در ماه رمضان غير مرض، عذر ديگرى داشته باشد و بعد از رمضان آن عذر برطرف شود و تا رمضان سال بعد به واسطه مرض نتواند روزه بگيرد، روزه هايى را كه نگرفته، بايد قضا كند.
1705 اگر در ماه رمضان به واسطه عذرى روزه نگيرد و بعد از رمضان عذر او برطرف شود و تا رمضان آينده عمدا قضاى روزه را نگيرد، بايد روزه را قضا كند و براى هر روز يك مد گندم يا جو و مانند اينها هم به فقير بدهد.
1706 اگر در قضاى روزه كوتاهى كند تا وقت تنگ شود و در تنگى وقت عذرى پيدا كند، بايد قضا را بگيرد و براى هر روز يك مد گندم يا جو و مانند اينها به فقير بدهد، بلكه اگر موقعى كه عذر دارد، تصميم داشته باشد كه بعد از برطرف شدن عذر روزه هاى خود را قضا كند، و پيش از آن كه قضا نمايد در تنگى وقت عذر پيدا كند، بايد قضاى آن را بگيرد، و احتياط واجب آن است كه براى هر روز هم يك مد غذا به فقير بدهد.
1707 اگر مرض انسان چند سال طول بكشد، بعد از آن كه خوب شد اگر تا رمضان آينده به مقدار قضا وقت داشته باشد، بايد قضاى رمضان آخر را بگيرد و براى هر روز از سالهاى پيش يك مد كه تقريبا ده سير است، طعام يعنى گندم يا جو و مانند اينها به فقير بدهد.
1708 كسى كه بايد براى هر روز يك مد طعام به فقير بدهد، مى تواند كفاره چند روز را به يك فقي بدهد.
1709 اگر قضاى روزه رمضان را چند سال تاخير بيندازد، بايد قضا را بگيرد و براى هر روز يك مد طعام به فقير بدهد.
1710 اگر روزه رمضان را عمدا نگيرد، بايد قضاى آن را به جا آورد و براى هر روز دو ماه روزه بگيرد، يا به شصت فقير طعام بدهد، يا يك بنده آزاد كند. و چنانچه تا رمضان آينده قضاى آن روزه را به جا نياورد، براى هر روز نيز دادن يك مد طعام لازم است.
1711 اگر روزه رمضان را عمدا نگيرد و در روز كارى كه روزه را باطل مى كند انجام دهد، مثلا چند مرتبه جماع كند، يك كفاره كافى است.
1712 بعد از مرگ پدر، پسر بزرگتر بايد قضاى نماز و روزه او را به تفصيلى كه در مساله گفته شد بجا آورد، ولى قضاى روزه مادر بر پسر واجب نيست.
1713 اگر پدر غير از روزه رمضان، روزه واجب ديگرى را مانند روزه نذر نگرفته باشد، بايد پسر بزرگتر قضا نمايد.
احكام روزه از رساله آيه الله فاضل لنکراني
مسأله 1765 ـ اگر ديوانه عاقل شود واجب نيست روزه هاى وقتى را كه ديوانه بوده قضا نمايد.
مسأله 1766 ـ اگر كافر مسلمان شود، واجب نيست روزه هاى وقتى را كه كافر بوده قضا نمايد، همچنين واجب نيست قضاى روزه آن روزيكه در آن روز مسلمان شده بگيرد، ولى اگر قبل از ظهر مسلمان شود و كارى كه روزه را باطل مى كند انجام نداده باشد، بنابر احتياط واجب نيّت كند و روزه بگيرد، و اگر آنروز را روزه نگرفت بنابر احتياط واجب قضاى آنرا بجا بياورد. ولى اگر مرتد مسلمان شود روزه هاى وقتى را كه مرتد بوده بايد قضا نمايد.
مسأله 1767 ـ روزه اى كه از انسان بواسطه مستى فوت شده بايد قضا نمايد، فرق نمى كند كه آن چيزى را كه بواسطه آن مست شده براى معالجه خورده باشد، يا اينكه بدون دليل خورده باشد.
مسأله 1768 ـ اگر براى عذرى چند روز روزه نگيرد، و بعد شك كند كه چه وقت عذر او بر طرف شده، مى تواند مقدار كمتر را كه احتمال مى دهد روزه نگرفته قضا نمايد، مثلا كسى كه پيش از ماه رمضان مسافرت كرده و نمى داند پنجم ماه رمضان از سفر برگشته يا ششم، مى تواند پنج روز روزه بگيرد، و نيز كسى هم كه نمى داند چه
[284]
وقت عذر برايش پيدا شده مى تواند مقدار كمتر را قضا نمايد، مثلا اگر آخرهاى ماه رمضان مسافرت كند و بعد از ماه رمضان برگردد، و نداند كه بيست و پنجم ماه رمضان مسافرت كرده يا بيست و ششم، مى تواند مقدار كمتر يعنى پنج روز را قضا كند، ولى احتياط واجب اين است كه مقدار بيشتر را قضا نمايد، در صورتى كه وقت مسافرت را مى داند و مقدار آن را نمى داند.
مسأله 1769 ـ اگر از چند ماه رمضان روزه قضا داشته باشد قضاى هر كدام را كه اوّل بگيرد مانعى ندارد، ولى اگر وقت قضاى ماه رمضان آخر تنگ باشد مثلا پنج روز از ماه رمضان آخر قضا داشته باشد، و پنج روز هم به ماه رمضان مانده بنابر احتياط واجب اوّل قضاى ماه رمضان آخر را بگيرد.
مسأله 1770 ـ اگر قضاى روزه چند ماه رمضاه بر او واجب باشد و در نيّت معيّن نكند روزه اى را كه مى گيرد قضاى كدام ماه رمضان است، قضاى سال اوّل حساب مى شود.
مسأله 1771 ـ كسى كه قضاى روزه ماه رمضان را گرفته اگر وقت قضاى روزه او تنگ نباشد مى تواند پيش از ظهر روزه خود را باطل كند.
مسأله 1772 ـ اگر قضاى روزه شخص ديگر را گرفته باشد احتياط واجب آن است كه بعد از ظهر روزه را باطل نكند.
مسأله 1773 ـ اگر بواسطه مرض، يا حيض، يا نفاس، روزه رمضان را نگيرد و پيش از تمام شدن ماه رمضان بميرد، لازم نيست روزه هايى را كه نگرفته براى او قضا كنند.
مسأله 1774 ـ اگر بواسطه مرضى روزه رمضان را نگيرد، و مرض او تا رمضان سال بعد طول بكشد، قضاى روزه هائى را كه نگرفته بر او واجب نيست و بايد براى هر روز يك مد كه تقريباً ده سير است طعام يعنى گندم يا جو و مانند اينها به فقير بدهد، ولى اگر بواسطه عذر ديگرى مثلا براى مسافرت روزه نگرفته باشد، و عذر او تا رمضان بعد باقى بماند روزه هايى را كه نگرفته بايد قضا كند، و احتياط واجب آن است كه براى هر روز يك مد طعام هم به فقير بدهد.
مسأله 1775 ـ اگر بواسطه مرضى روزه ماه رمضان را نگيرد، و بعد از ماه رمضان مرض او بر طرف شود، ولى عذر ديگرى پيدا كند كه نتواند تا رمضان بعد قضاى روزه را بگيرد، بايد روزه هائى را كه نگرفته قضا نمايد. و نيز اگر در ماه رمضان غير مرض عذر
[285]
ديگرى داشته باشد و بعد از رمضان آن عذر بر طرف شود، و تا رمضان سال بعد بواسطه مرض نتواند روزه بگيرد، روزه هايى را كه نگرفته بايد قضا كند، و بنابر احتياط واجب براى هر روز يك مد طعام هم به فقير بدهد.
مسأله 1776 ـ اگر در ماه رمضان بواسطه عذرى روزه نگيرد، و بعد از رمضان عذر او بر طرف شود، و تا رمضان آينده عمداً قضاى روزه را نگيرد، بايد روزه را قضا كند، و براى هر روز يك مد گندم يا جو و مانند اينها هم به فقير بدهد.
مسأله 1777 ـ اگر در قضاى روزه كوتاهى كند تا وقت تنگ شود، و در تنگى وقت عذرى پيدا كند، بايد قضا را بگيرد، و براى هر روز يك مد طعام به فقير بدهد، بلكه اگر موقعى كه عذر دارد تصميم داشته باشد كه بعد از بر طرف شدن عذر روزه هاى خود را قضا كند و پيش از آن كه قضا نمايد در تنگى وقت عذر پيدا كند، بايد قضاى آنرا بگيرد، و احتياط واجب آن است كه براى هر روز هم يك مد غذا به فقير بدهد.
مسأله 1778 ـ اگر مرض انسان چند سال طول بكشد، بعد از آنكه خوب شد اگر تا رمضان آينده بمقدار قضا وقت داشته باشد بايد قضاى رمضان آخر را بگيرد، و براى هر روز از سالهاى پيش يك مد كه تقريباً ده سير است طعام به فقير بدهد.
مسأله 1779 ـ كسى كه بايد براى هر روز يك مد طعام به فقير بدهد مى تواند كفّاره چند روز را به يك فقير بدهد.مسأله 1780 ـ اگر قضاى روزه رمضان را چند سال تاخير بيندازد، بايد قضا را بگيرد، و براى هر روز يك مد طعام به فقير بدهد.
مسأله 1781 ـ اگر روزه رمضان را عمداً نگيرد، بايد قضاى آنرا بجا آورد و براى هر روز دو ماه روزه بگيرد يا به شصت فقير طعام بدهد، يا يك بنده آزاد كند، و چنانچه تا رمضان آينده قضاى آن روزه را بجا نياورد براى هر روز نيز دادن يك مد طعام لازم است.
مسأله 1782 ـ اگر روزه ماه رمضان را عمداً نگيرد، و در روز كارى كه روزه را باطل مى كند مكرّر انجام دهد مثلا چند مرتبه غذا بخورد، بنابر احتياط مستحب به همان اندازه كفّاره لازم است.
مسأله 1783 ـ بعد از مرگ پدر، پسر بزرگتر بايد قضاى نماز و روزه او را بتفصيلى كه در بحث نماز قضا گفته شد بجا آورد، و بنابر احتياط واجب قضاى روزه مادر را نيز بجا آورد.
[286]
مسأله 1784 ـ اگر كسى كه مرده غير از روزه ماه رمضان روزه واجب ديگرى را مانند روزه نذر نگرفته باشد بنابر احتياط واجب آن را نيز پسر بزرگتر قضا نمايد.
احکام روزه از رساله آيه الله مکارم شيرازي
مسأله 1427ـ روزه هايى كه در حال جنون به جا نياورده بعد از عاقل شدن لازم نيست قضا كند، همچنين اگر كافرى مسلمان شود قضاى روزه هاى گذشته واجب نيست، امّا اگر مسلمانى مرتد شود و دوباره برگردد و مسلمان شود روزه هاى دوران مرتد بودن را بايد قضا نمايد.
مسأله 1428ـ هرگاه به واسطه مستى روزه او ترك شده بايد قضا كند، هرچند مادّه مست كننده را از روى اشتباه و يا براى معالجه خورده باشد، بلكه اگر نيّت روزه را قبلاً كرده بعد در حال مستى روزه را تمام كند بنابر احتياط واجب بايد قضا نمايد.
مسأله 1429ـ روزه هايى كه به خاطر مسافرت يا بيمارى و مانند آن ترك شده بايد قضا كند، امّا اگر نداند تعداد روزه هاى فوت شده چه اندازه بوده، كافى است مقدارى كه يقين دارد قضا كند و اضافه بر آن واجب نيست، هرچند احتياط مستحبّ است.
مسأله 1430ـ اگر از چند ماه رمضان روزه قضا بر ذمّه دارد قضاى هر كدام را اوّل بگيرد مانعى ندارد، ولى اگر وقت براى قضاى رمضان آخر تنگ شده باشد بايد بنابر احتياط اوّل قضاى رمضان آخر را بگيرد.
[267]
مسأله 1431ـ كسى كه روزه قضاى ماه رمضان را به جا مى آورد مى تواند پيش از ظهر روزه را افطار كند، به شرط اين كه وقت براى قضاى روزه تنگ نباشد، ولى بعد از ظهر جايز نيست، همچنين اگر قضاى روزه غير معيّنى (مانند قضاى روزه نذر) را گرفته باشد احتياط واجب آن است كه بعد از ظهر روزه را باطل نكند.
مسأله 1432ـ كسى كه به واسطه بيمارى يا حيض و نفاس روزه ماه رمضان را نگيرد و پيش از پايان ماه رمضان از دنيا برود لازم نيست روزه هايى را كه نگرفته براى او قضا نمايند.
مسأله 1433ـ هرگاه به واسطه بيمارى، روزه ماه رمضان را نگيرد و بيمارى او تا ماه رمضان سال بعد طولانى شود، قضاى روزه هايى را كه نگرفته واجب نيست، فقط بايد براى هر روز يك مد (تقريبا 750 گرم) گندم يا جو و مانند آن به فقير بدهد، ولى اگر به واسطه عذر ديگرى (مثلاً بخاطر مسافرت) روزه نگرفته باشد و عذر او تا رمضان بعد باقى بماند احتياط واجب آن است كه روزه هايى را كه نگرفته بعد از ماه رمضان قضا كند و براى هر روز يك مد طعام به فقير دهد، همچنين اگر ترك روزه بخاطر بيمارى بوده، بعد بيمارى رفع شده و عذر ديگرى مانند مسافرت پيش آمده است.
مسأله 1434ـ هرگاه روزه ماه رمضان را به واسطه عذرى نگيرد و تا رمضان آينده عمداً قضاى آن را به جانياورد در حالى كه عذرش برطرف شده، بايد بعداً روزه را قضا كند و براى هر روز يك مد طعام كفّاره بدهد، همچنين اگر در قضاى روزه كوتاهى كند تا وقت تنگ شود و در تنگى وقت عذرى پيدا كند، بايد بعداً هم قضا به جا آورد و هم كفّاره دهد، امّا اگر كوتاهى نكرده و اتّفاقاً در تنگى وقت عذرى پيدا شده فقط قضا لازم است.
مسأله 1435ـ هرگاه بيمارى انسان چند سال طول كشد و بعداً خوب شود اگر تا رمضان آينده به مقدار قضا وقت باقى است بايد فقط قضاى رمضان آخر را بگيرد و براى هر روز از سالهاى پيش يك مد طعام بدهد.
مسأله 1436ـ هرگاه قضاى روزه ماه رمضان را چند سال به تأخير اندازد بايد قضا را
[268]
به جا آورد و براى هر روز يك مد طعام به فقير دهد و با گذشت سالها كفّاره متعدّد نمى شود.
مسأله 1437ـ لازم نيست كفّاره هر روز را به يك فقير بدهد، بلكه مى تواند كفّاره چندين روز را به يك نفر بدهد و اگر مقدارى نان دهد كه گندم آن به اندازه يك مد باشد كافى است، ولى پول آن را نمى تواند بدهد مگر اين كه اطمينان داشته باشد آن را براى خريد نان مصرف مى كند.
مسأله 1438ـ بعد از مرگ پدر بايد پسر بزرگتر قضاى نماز و روزه او را به شرحى كه در مسائل قضاى نماز گفته شد به جا آورد و احتياط اين است كه قضاى نماز و روزه مادر را نيز انجام دهد.
مسأله 1439ـ اگر ولى ميّت نداند كه ميّت قضاى روزه بر ذمّه دارد يا نه، واجب نيست براى او قضا بگيرد و اگر اجمالاً بداند مقدارى قضاى روزه بر ذمّه اوست بايد به اندازه اى كه يقين دارد به جا آورد و بيش از آن لازم نيست.
احكام روزه از رساله آيه الله تبريزي
1703 - اگر ديوانه عاقل شود , واجب نيست روزه هاى وقتى را كه ديوانه بوده قضا نمايد.
1704 - اگـر كـافـر مـسـلـمـان شود , واجب نيست روزه هاى وقتى را كه كافر بوده قضا نمايد , ولى اگر مسلمانى كافر شود و دوباره مسلمان گردد , روزه هاى وقتى را كه كافر بوده بايد قضا نمايد.
1705 - روزه اى كـه از انـسان به واسطه مستى فوت شده , بايد قضا نمايد , اگر چه چيزى را كه به واسطه آن مست شده , براى معالجه خورده باشد.
1706 - اگـر بـراى عذرى چند روز روزه نگيرد , و بعد شك كند كه چه وقت عذر او برطرف شده , واجب نـيـسـت مقدار بيشترى را كه احتمال مى دهد روزه نگرفته , قضا نمايد , مثلا كسى كه پيش از ماه رمضان مـسافرت كرده و نمى داند پنجم رمضان از سفر برگشته يا ششم , و يا اين كه مثلا در آخرهاى ماه رمضان مـسـافـرت كرده و بعد از رمضان برگشته و نمى داند كه بيست و پنجم رمضان مسافرت كرده يا بيست و ششم , در هر دو صورت مى تواند مقدار كمتر يعنى پنج روز را قضا كند , اگر چه احتياط مستحب آن است كه مقدار بيشتر يعنى شش روز را قضا نمايد.
1707 - اگـر از چند ماه رمضان روزه قضا داشته باشد , قضاى هر كدام را كه اول بگيرد مانعى ندارد , ولى اگـر وقـت قـضـاى رمـضان آخر تنگ باشد , مثلا پنج روز از رمضان آخر قضا داشته باشد و پنج روز هم بر رمضان مانده باشد بهتر آن است كه اول قضاى رمضان آخر را بگيرد.
1708 - اگر قضاى روزه چند ماه رمضان بر او واجب باشد , و در نيت معين نكند روزه اى را كه مى گيرد , قضاى كدام ماه رمضان است قضاى سال آخرى حساب نمى شود.
1709 - در قـضـاى روزه رمضان مى تواند , پيش از ظهر روزه خود را باطل نمايد , ولى اگر وقت قضا تنگ باشد بهتر آن است كه باطل ننمايد.
1710 - اگر قضاى روزه ميتى را گرفته باشد , بهتر آن است كه بعد از ظهر روزه را باطل نكند.
1711 - اگر به واسطه مرض , يا حيض , يا نفاس , روزه رمضان را نگيرد و پيش از گذشت زمانى كه بتواند آن روزه هايى را كه نگرفته قضا كند بميرد , آن روزها قضا ندارند.
1712 - اگـر بـه واسـطه مرضى روزه رمضان را نگيرد , و مرض او تا رمضان سال بعد طول بكشد , قضاى روزه هايى را كه نگرفته بر او واجب نيست و بايد براى هر روز يك مد طعام يعنى گندم يا جو يا نان و مانند اينها به فقير بدهد , ولى اگر به واسطه عذر ديگرى مثلا براى مسافرت روزه نگرفته باشد.
و عذر او تا رمضان بعد باقى بماند , روزه هايى را كه نگرفته بايد قضا كند , و احتياط واجب آن است كه براى هر روز يك مد طعام به فقير بدهد.
1713 - اگـر بـه واسـطـه مرضى روزه رمضان را نگيرد , و بعد از رمضان مرض او برطرف شود , ولى عذر ديگرى پيدا كند كه نتواند تا رمضان بعد قضاى روزه را بگيرد بايد روزه هايى را كه نگرفته قضا نمايد , و نيز اگـر در مـاه رمـضـان غـيـر از مرض عذر ديگرى داشته باشد , و بعد از رمضان آن عذر برطرف شود , و تا رمـضـان سال بعد به واسطه مرض نتواند روزه بگيرد , روزه هايى را كه نگرفته بايد قضا كند و بنابر احتياط واجب براى هر روز يك مد طعام نيز به فقير بدهد.
1714 - اگر در ماه رمضان به واسطه عذرى روزه نگيرد , و بعد از رمضان عذر او برطرف شود , و تا رمضان آينده عمدا قضاى روزه را نگيرد , بايد روزه را قضا كند و براى هر روز يك مد طعام هم به فقير بدهد.
1715 - اگـر در قـضـاى روزه كـوتاهى كند تا وقت تنگ شود , و در تنگى وقت عذر پيدا كند , بايد قضا را بـگـيـرد , و بـنابر احتياط براى هر روز يك مد طعام به فقير بدهد , و هم چنين است , اگر بعد از برطرف شـدن عذر تصميم داشته باشد كه روزه هاى خود را قضا كند , ولى پيش از آن كه قضا نمايد در تنگى وقت عذر پيدا كند.
1716 - اگر مرض انسان چند سال طول بكشد , بعد از آن كه خوب شد , بايد قضاى رمضان آخر را بگيرد , و براى هر روز از سالهاى پيش يك مد طعام به فقير بدهد.
1717 - كسى كه بايد براى هر روز يك مد طعام به فقير بدهد , مى تواند كفاره چند روز را به يك فقير بدهد .
1718 - اگـر قضاى روزه رمضان را چند سال تاخير بيندازد بايد قضا را بگيرد و از جهت تاخير در سال اول براى هر روز يك مد طعام به فقير بدهد و اما از جهت تاخير چند سال بعدى چيزى بر او واجب نيست .
1719 - اگر روزه رمضان را عمدا نگيرد , بايد قضاى آن را بجا آورد و براى هر روز دو ماه روزه بگيرد , يا به شصت فقير طعام بدهد يا يك بنده آزاد كند و چنانچه تا رمضان آينده قضاى آن روزه را به جا نياورد , بنابر احتياط لازم براى هر روز يك مد طعام نيز كفاره بدهد.
1720 - اگـر روزه رمـضـان را عـمـدا نگيرد , و در روز مكرر جماع يا استمناء كند , كفاره بنابر اقوى مكرر نمى شود , و هم چنين اگر چند مرتبه كار ديگرى كه روزه را باطل مى كند انجام دهد , مثلا چند مرتبه غذا بخورد يك كفاره كافى است .
1721 - بـعـد از مـرگ پدر , پسر بزرگتر بنابر احتياط لازم بايد قضاى روزه او را به تفصيلى كه در نماز در صفحه ( 251 ) گفته شد به جا آورد.
1722 - اگر پدر غير از روزه رمضان .
روزه واجب ديگرى را مانند روزه نذر نگرفته باشد , احتياط مستحب آن است كه پسر بزرگتر قضا نمايد.
و اگر براى روزه اى اجير شده و نگرفته باشد , قضاء آن بر پسر بزرگ لازم نيست .