آيه مورد بحث اين نكته را تذكر مى دهد كه هر مصيبتى (مانند مصيبت احد)كه پيش مى آيد علاوه بـر ايـن كـه بـدون عـلت نيست وسيله آزمايشى است براى جداشدن صفوف مجاهدان راستين از مـنـافـقـان و يا افراد سست ايمان , لذا در قسمت اول آيه مى فرمايد: ((آنچه در روز احد آن روز كه جـمـعـيـت مـسـلمانان با بت پرستان به هم درآويختند بر شما وارد شد به فرمان خدا بود و طبق خواست و اراده او صورت گرفت )) (وما اصابكم يوم التقى الجمعان فباذن اللّه ).
مـنظور از ((اذن اللّه )) (فرمان خدا) همان اراده و مشيت اوست كه به صورت قانون عليت در عالم هستى منعكس شده است .
و در پايان آيه مى فرمايد: يكى ديگر از آثار اين جنگ , اين بود كه : ((صفوف مؤمنان و منافقان از هم مشخص شود و افراد با ايمان از سست ايمان شناخته گردند))(وليعلم المؤمنين ).
(آيـه 167)ـ در ايـن آيه به اثر ديگرى اشاره كرده , مى فرمايد: ((تا كسانى كه نفاق ورزيدند شناخته شوند)) (وليعلم الذين نافقوا).
سـپـس قرآن گفتگويى كه ميان بعضى از مسلمانان و منافقين , قبل از جنگ ردو بدل شد به اين صـورت بـيـان مـى كند: بعضى از مسلمانان (كه طبق نقل ابن عباس ((عبداللّه بن عمر بن حزام )) بـوده اسـت ) هنگامى كه ديد ((عبداللّه بن ابى سلول )) با يارانش خود را از لشكر اسلام كنار كشيده و تصميم بازگشت به مدينه دارند ((گفت : بياييد يابه خاطر خدا و در راه او پيكار كنيد و يا لااقل در بـرابـر خطرى كه وطن و خويشان شما را تهديد مى كند دفاع نماييد)) (وقيل لهم تعالوا فى سبيل اللّه او ادفعوا).
ولى آنها به يك بهانه واهى دست زدند و ((گفتند: ما اگر مى دانستيم جنگ مى شود بى گمان از شما پيروى مى كرديم )) (قالوا لو نعلم قتالا لا تبعناكم ).
ايـنـهـا بـهانه اى بيش نبود, هم وقوع جنگ حتمى بود و هم مسلمانان در آغازپيروز شدند و اگر شـكـسـتى دامنگيرشان شد, بر اثر اشتباهات و خلافكاريهاى خودشان بود, خداوند مى گويد: آنها دروغ مـى گـفتند: ((آنها در آن روز به كفر نزديكتراز ايمان بودند)) (هم للكفر يومئذ اقرب منهم للا يمان ).
از جمله فوق استفاده مى شود كه كفر و ايمان داراى درجاتى است كه به عقيده و طرز عمل انسان بستگى دارد.
((آنها به زبان چيزى مى گويند كه در دل ندارند)) (يقولون بافواههم ما ليس فى قلوبهم ).
آنـهـا بـه خاطر لجاجت روى پيشنهاد خود, دائر به جنگ كردن در خود مدينه ,و يا ترس از ضربات دشمن و يا بى علاقگى به اسلام از شركت در ميدان جنگ خوددارى كردند.
((ولى خداوند به آنچه منافقان كتمان مى كنند آگاهتر است )) (واللّه اعلم بمايكتمون ).
هـم در ايـن جـهـان پرده از چهره آنان برداشته و قيافه آنها را به مسلمانان نشان مى دهد و هم در آخرت به حساب آنها رسيدگى خواهد كرد.
(آيه 168)