بازگشت

سهام ارث ـ


ر اين آيه حكم طبقه اول وارثان (فرزندان و پدران و مادران ) بيان شده است .
در جـمـله نخست مى گويد: ((خداوند به شما در باره فرزندانتان سفارش مى كند كه براى پسران دو برابر سهم دختران قائل شويد)) (يوصيكم اللّه فى اولادكم للذكر مثل حظ الا نثيين ).
و ايـن يـك نـوع تـاكـيد روى ارث بردن دختران و مبارزه با سنتهاى جاهلى است كه آنها را بكلى محروم مى كردند.
سـپـس مـى فـرمـايـد: ((اگـر فرزندان ميت , منحصرا دو دختر يا بيشتر باشند دوثلث مال از آن آنهاست )) (فان كن نس فوق اثنتين فلهن ثلثا ما ترك ).
((ولـى اگـر تـنـهـا يـك دختر بوده باشد نصف مجموع مال از آن اوست )) (وان كانت واحدة فلها النصف ).
اما ميراث پدران و مادران كه آنها نيز جز طبقه اول و هم رديف فرزندان مى باشند, سه حالت دارد.
حالت اول : ((شخص متوفى , فرزند يا فرزندانى داشته باشد كه در اين صورت براى پدر و مادر او هر كدام يك ششم ميراث است )) (ولا بويه لكل واحد منهماالسدس مما ترك ان كان له ولد).
حـالـت دوم : ((فـرزندى در ميان نباشد و وارث , تنها پدر و مادر او باشند در اين صورت سهم مادر يك سوم مجموع مال و بقيه از آن پدر است )) (فان لم يكن له ولدورثه ابواه فلا مه الثلث ).
حالت سوم : اين است كه وارث تنها پدر و مادر باشند و فرزندى در كارنباشد, ((ولى شخص متوفى بـرادرانـى (از طـرف پـدر و مـادر, يـا تنها از طرف پدر)داشته باشد, در اين صورت سهم مادر از يـك سوم به يك ششم تنزل مى يابد وپنج ششم باقيمانده براى پدر است )) (فان كان له اخوة فلا مه السدس ).
در واقع برادران با اين كه ارث نمى برند, مانع مقدار اضافى ارث مادرمى شوند و به همين جهت آنها را ((حاجب )) مى نامند.
سپس قرآن مى گويد: ((همه اينها بعد از انجام وصيتى است كه او (ميت ) كرده است و بعد از اداى دين است )) بنابراين , اگر وصيتى كرده يا ديونى دارد بايد نخست به آنها عمل كرد (من بعد وصية يوصى به اودين ).
الـبـتـه انسان فقط مى تواند در باره يك سوم از مال خود وصيت كند و اگر بيش از آن وصيت كند صحيح نيست مگر اين كه ورثه اجازه دهند.
و در جـمـلـه بـعـد مـى فـرمايد: ((شما نمى دانيد پدران و فرزندانتان كداميك بيشتر به نفع شما هستند)) (آبؤكم وابنؤكم لاتدرون ايهم اقرب لكم نفعا).
و در پـايـان آيه مى فرمايد: ((اين قانونى است كه از طرف خدا فرض و واجب شده و او دانا و حكيم است )) (فريضة من اللّه ان اللّه كان عليما حكيما).
اين جمله براى تاكيد مطالب گذشته است , تا جاى هيچ گونه چانه زدن براى مردم در باره قوانين مربوط به سهام ارث باقى نماند.