بازگشت

پاك سازي جسم و جان


در آيات سابق , بحثهاى گوناگونى در باره ((طيبات جسمى و مواهب مادى ))مطرح شد, در اين آيـه بـه ((طـيبات روح )) و آنچه باعث پاكيزگى جان انسان مى گردد,اشاره شده است و قسمت قابل ملاحظه اى از احكام وضو و غسل و تيمم كه موجب صفاى روح است , تشريح گرديده , نخست خـطـاب بـه افـراد با ايمان كرده ,احكام وضو را به اين ترتيب بيان مى كند: ((اى كسانى كه ايمان آورده ايـد هـنگامى كه براى نماز بپا خاستيد صورت و دستهاى خود را تا آرنج بشوييد و قسمتى از سـر وهـمـچنين پا را تا مفصل (يا برآمدگى پشت پا) مسح كنيد)) (ي ايها الذين آمنوا اذاقمتم الى الصلوة فاغسلوا وجوهكم وايديكم الى المرافق وامسحوا برؤسكم وارجلكم الى الكعبين ).
بنابراين , فقط مقدارى از دست كه بايد شسته شود در آيه ذكر شده , و اما كيفيت آن در سنت پيامبر كه بوسيله اهل بيت (ع ) به ما رسيده آمده است و آن شستن آرنج است به طرف سر انگشتان .
سـپـس بـه توضيح حكم غسل پرداخته , مى فرمايد: ((و اگر جنب باشيد غسل كنيد)) (وان كنتم جنبا فاطهروا).
روشن است كه مراد از جمله ((فاطهروا)) شستن تمام بدن مى باشد.
((جـنـب )) همان طور كه در ذيل آيه 43 سوره نسا گذشت به معنى ((دورشونده )) است , و اگر شخص ((جنب )) به اين عنوان ناميده مى شود به خاطر آن است كه بايد در آن حال , از نماز و توقف در مسجد و مانند آن دورى كند.
ضـمـنـا از اين كه قرآن در آيه فوق مى گويد به هنگام نماز اگر جنب هستيد غسل كنيد استفاده مى شود كه غسل جنابت جانشين وضو نيز مى گردد.
سـپـس به بيان حكم تيمم پرداخته و مى گويد: ((و اگر از خواب برخاسته ايد وقصد نماز داريد و بـيـمـار يا مسافر باشيد و يا اگر از قضاى حاجت برگشته ايد و ياآميزش جنسى با زنان كرده ايد و دسـتـرسى به آب نداريد با خاك پاكى تيمم كنيد))(وان كنتم مرضى او على سفر او ج احد منكم من الغئط اولمستم النس فلم تجدوا م فتيمموا صعيدا طيبا).
سـپـس طـرز تـيمم را اجمالا بيان كرده , مى گويد: ((بوسيله آن صورت و دستهاى خود را مسح كنيد)) (فامسحوا بوجوهكم وايديكم منه )((36)).
و در پـايان آيه , براى اين كه روشن شود هيچ گونه سختگيرى در دستورات گذشته در كار نبوده بلكه همه آنها به خاطر مصالح قابل توجهى تشريع شده است ,مى فرمايد: ((خداوند نمى خواهد شما را بـه زحمت بيفكند, بلكه مى خواهد شما راپاكيزه سازد و نعمت خود را بر شما تمام كند تا سپاس نـعـمـتـهاى او را بگوييد)) (مايريد اللّه ليجعل عليكم من حرج ولكن يريد ليطهركم وليتم نعمته عليكم لعلكم تشكرون ).
در حـقـيـقـت جـمـلـه هاى فوق بار ديگر اين واقعيت را تاكيد مى كند كه تمام دستورهاى الهى و بـرنـامـه هـاى اسـلامـى به خاطر مردم و براى حفظ منافع آنها قرارداده شده و به هيچ وجه هدف ديـگـرى در كار نبوده است , خداوند مى خواهد با اين دستورها هم طهارت معنوى و هم جسمانى براى مردم فراهم شود.
جـمـلـه مـا يـريـد اللّه لـيجعل عليكم من حرج اين قانون كلى را بيان مى كند, كه احكام الهى در هيچ مورد به صورت تكليف شاق و طاقت فرسا نيست .
(آيه 7)