بازگشت

جامعترين برنامه اجتماعي


اين آيه نمونه اى از جامعترين تعليمات اسلام در زمينه مسائل اجتماعى , وانسانى و اخلاقى را بيان مى كند.
در آغـاز مى گويد: ((خداوند فرمان به عدل و احسان مى دهد و (همچنين )بخشش به نزديكان )) (ان اللّه يامر بالعدل والا حسان وايتائ ذى القربى ).
((عدل )) همان قانونى است كه تمام نظام هستى بر محور آن مى گردد و به معنى واقعى كلمه آن است كه هر چيزى در جاى خود باشدS( بنابراين , هرگونه انحراف , افراط, تفريط, تجاوز از حد, تجاوز به حقوق ديگران بر خلاف اصل ((عدل )) است .
امـا از آنجا كه عدالت با همه قدرت و شكوه و تاثير عميقش در مواقع بحرانى و استثنايى به تنهايى كارساز نيست , بلافاصله دستور به احسان را پشت سر آن مى آورد.
در حديثى از على (ع ) مى خوانيم : ((عدل آن است كه حق مردم را به آنهابرسانى , و احسان آن است كه بر آنها تفضل كنى )).
بـعـد از تـكميل اين سه اصل مثبت , به سه اصل منفى و منهى مى پردازد ومى گويد: ((خداوند از فحشا و منكر و ظلم و ستم , نهى مى كند)) (وينهى عن الفحشا والمنكر والبغى ).
((فـحشا)) اشاره به گناهان پنهانى , ((منكر)) اشاره به گناهان آشكار, و ((بغى ))هرگونه تجاوز از حق خويش و ظلم و خودبرتربينى نسبت به ديگران است .
و در پـايـان آيـه , بـه عنوان تاكيد مجدد روى تمام اين اصول ششگانه مى فرمايد: ((خداوند به شما اندرز مى دهد شايد متذكر شويد)) (يعظكم لعلكم تذكرون ).
احياى اصول سه گانه عدل و احسان و ايتا ذى القربى و مبارزه با انحرافات سه گانه فحشا و منكر و بغى در سطح جهانى , كافى است كه دنيايى آباد و آرام وخالى از هرگونه بدبختى و فساد بسازد, و اگـر از ابـن مـسـعـود صـحابى معروف نقل شده كه : ((اين آيه جامعترين آيات خير و شر در قرآن است )) به همين دليل است .
آيـه ـ شـان نـزول : در آن هنگام كه جمعيت مسلمانان كم , و دشمنان فراوان بودند, و امكان داشت بعضى از مؤمنان به خاطر همين تفاوت و احساس تنهايى ,بيعت خود را با پيامبر(ص ) بشكنند و از حمايت او دست بردارند, آيه نازل شد و به آنها در اين زمينه هشدار داد.