در ايـن آيه و آيه بعد روى سخن را به افراد با ايمان كرده و يك سلسله دستورات كلى وجامع را كه حـافـظ ديـن ودنيا و پيروزى آنها در تمام صحنه هاست بيان مى دارد و با اين حسن ختام , ((سوره حج )) پايان مى گيرد.
نخست به چهار دستور مهم اشاره كرده , مى گويد: ((اى كسانى كه ايمان آورده ايد! ركوع كنيد, و سجده به جا آوريد, و پروردگارتان را عبادت كنيد, و كار نيك انجام دهيد تا رستگار شويد)) (يا ايها الذين آمنوا اركعوا واسجدوا واعبدوا ربكم وافعلوا الخير لعلكم تفلحون ).
(آيه )ـسپس پنجمين دستور را در زمينه جهاد صادر كرده , مى گويد: ((و درراه خدا جهاد كنيد و حق جهادش را ادا نماييد)) (وجاهدوا فى اللّه حق جهاده ).
((جـهـاد)) در ايـنـجـا به معنى هرگونه جهاد و كوشش در راه خدا و تلاش براى انجام نيكيها, و مبارزه با هوسهاى سركش (جهاد اكبر) و پيكار با دشمنان ظالم وستمگر (جهاد اصغر) است .
((حـق جـهاد)) نيز معنى وسيعى دارد كه از نظر كيفيت و كميت و مكان و زمان و ساير جهات از جمله خلوص نيت , همه را شامل مى شود.
و از آنجا ممكن است اين تصور پيدا شود, اين همه دستورات سنگين كه هريك از ديگرى جامعتر و وسيعتر است چگونه بر دوش ما بندگان ضعيف قرار داده شده است ؟ در دنباله آيه مى فرمايد: ((او شما را برگزيد)) (هو اجتبيكم ) و اينها همه دليل لطف الهى نسبت به شماست اگر برگزيدگان خدا نبوديد اين مسؤوليتها بردوش شما گذارده نمى شد.
و در تـعـبـير بعد مى فرمايد: ((او كار سنگين و شاقى در دين (اسلام ) بر شمانگذارده است )) (وما جـعـل عـلـيـكـم فى الدين من حرج ) يعنى اگر درست بنگريد اينهاتكاليف شاقى نيستند, بلكه با فطرت پاك شما هماهنگ و سازگارند.
در سـومـيـن تـعبير مى گويد: از اين گذشته ((از آيين پدرتان ابراهيم )) پيروى كنيد(ملة ابيكم ابرهيم ).
سپس تعبير ديگرى در اين زمينه دارد مى گويد: ((او شما را در كتابهاى پيشين ,مسلمان ناميد و همچنين در اين كتاب آسمانى )) (هو سميكم المسلمين من قبل وفى هذا).
و مسلمان كسى است كه اين افتخار را دارد كه در برابر همه فرمانهاى الهى تسليم است .
سرانجام پنجمين و آخرين تعبير شوق آفرين را در باره مسلمانان كرده و آنها رابه عنوان الگو و اسوه امتها معرفى مى كند و مى فرمايد: ((هدف اين بوده است كه پيامبر(ص ) شاهد و گواه بر شما باشد و شما هم گواهان بر مردم ))! (ليكون الرسول شهيدا عليكم وتكونوا شهدا على الناس ).
در پـايـان اين آيه بار ديگر وظائف پنجگانه پيشين را در تعبيرات فشرده ترى به عنوان تاكيد چنين بازگو مى كند: ((اكنون (كه چنين است و شما داراى اين امتيازات وافتخارات هستيد) نماز را برپا داريـد, زكـات را بدهيد و به (آيين حق و ذيل عنايت )پروردگار تمسك جوييد)) (فاقيموا الصلوة وآتوا الزكوة واعتصموا باللّه ).
كه ((مولى و سرپرست و يار و ياور شما اوست )) (هو موليكم ).
((چه مولى و سرپرست خوبى , و چه يار و ياور شايسته اى )) (فنعم المولى ونعم النصير).
يـعنى اگر به شما فرمان داده شده تنها به ذيل عنايت پروردگار تمسك جوييدبه خاطر آن است كه او برترين و بهترين مولى و شايسته ترين يار و ياور است .
((پايان سوره حج )).