بازگشت

(آيه )ـ خانه هايي كه غذا خوردن از آنها مجاز است


از آنجا كه در آيات سابق سخن از اذن ورود در اوقات معين يا بطور مطلق به هنگام داخل شدن در مـنزل اختصاصى پدر و مادر بود, اين آيه در واقع استثنايى براين حكم است كه گروهى مى توانند در شـرايط معينى بدون اجازه وارد منزل خويشاوندان و مانند آن شوند و حتى بدون استيذان غذا بخورند.
ايـن در حـقـيـقـت حاكى از نهايت صفا و صميميتى است كه در جامعه اسلامى بايد حاكم باشد و تنگ نظرى ها و انحصارطلبى ها و خودخواهى ها از آن دور گردد.
نـخـست مى فرمايد: ((بر نابينا و افراد لنگ و بيمار گناهى نيست )) كه با شماهم غذا شوند (ليس على الا عمى حرج ولا على الا عرج حرج ولا على المريض حرج ).
چرا كه طبق صريح بعضى از روايات , اهل مدينه پيش از آن كه اسلام را پذيراشوند افراد نابينا و شل و بـيـمـار را از حـضور بر سر سفره غذا منع مى كردند و با آنهاهم غذا نمى شدند و از اين كار نفرت داشتند.
سپس قرآن مجيد اضافه مى كند: ((و بر شما نيز گناهى نيست كه از خانه هاى خودتان [ خانه هاى فـرزندان يا همسرانتان كه خانه خود شما محسوب مى شودبدون اجازه خاصى ] غذا بخوريد)) (ولا على انفسكم ان تاكلوا من بيوتكم ).
((يا خانه هاى پدرانتان )) (او بيوت آبائكم ).
((يا خانه هاى مادرانتان )) (او بيوت امهاتكم ).
((يا خانه هاى برادرانتان )) (او بيوت اخوانكم ).
((يا خانه هاى خواهرانتان )) (او بيوت اخواتكم ).
((يا خانه هاى عموهايتان )) (او بيوت اعمامكم ).
((يا خانه هاى عمه هايتان )) (او بيوت عماتكم ).
((يا خانه هاى دائيهايتان )) (او بيوت اخوالكم ).
((يا خانه هاى خاله هايتان )) (او بيوت خالا تكم ).
((يا خانه اى كه كليدهايش در اختيار شماست )) (او ما ملكتم مفاتحه ).
((يا خانه هاى دوستانتان )) (او صديقكم ).
و منظور از آن در اينجا دوستان خاص و نزديكند كه رفت و آمد با يكديگردارند, و ارتباط ميان آنها ايجاب مى كند كه به منزل يكديگر بروند و از غذاى هم بخورند.
البته در صورت اسراف و تبذير يا نهى صريح يا علم به كراهت در هيچ يك ازموارد فوق جايز نيست .
سـپـس ادامـه مـى دهد: ((بر شما گناهى نيست كه بطور دسته جمعى يا جداگانه غذا بخوريد)) (ليس عليكم جناح ان تاكلوا جميعا او اشتاتا).
گـويا جمعى از مسلمانان در آغاز اسلام از غذا خوردن تنهايى , ابا داشتند واگر كسى را براى هم غـذا شـدن نـمـى يـافـتند مدتى گرسنه مى ماندند, قرآن به آنها تعليم مى دهد كه غذا خوردن به صورت جمعى و فردى هر دو مجاز است .
بـعـضـى ديـگـر گفته اند كه : جمعى مقيد بودند كه اغنيا با فقيران غذا نخورند, وفاصله طبقاتى راحتى بر سر سفره حفظ كنند, قرآن اين سنت غلط و ظالمانه را باعبارت فوق نفى كرد.
سـپس به يك دستور اخلاقى ديگر اشاره كرده , مى گويد: ((پس هنگامى كه وارد خانه اى شديد بر خويشتن سلام كنيد, سلام و تحيتى از سوى خداوند,سلامى پربركت و پاكيزه )) (فاذا دخلتم بيوتا فسلموا على انفسكم تحية من عنداللّه مباركة طيبة ).
و سـرانـجام با اين جمله آيه را پايان مى دهد: ((اين گونه خداوند آيات (خويش )را براى شما تبيين مى كند, شايد انديشه و تفكر كنيد)) (كذلك يبين اللّه لكم الا يات لعلكم تعقلون ).
بـه هنگام ورود در هر خانه اى بايد سلام كرد, مؤمنان بر يكديگر, و اهل منزل بر يكديگر, و اگر هم كـسـى نباشد, سلام كردن بر خويشتن , چرا كه همه اينها درحقيقت بازگشت به سلام بر خويشن دارد.
سلام بر خويشتن به اين عبارت است : السلا م علينا من قبل ربنا, درود بر مااز سوى پروردگار ما يا ـ السلا م علينا وعلى عباداللّه الصالحين , درود بر ما و بربندگان صالح خدا.
آيه ـ شان نزول : در بعضى از روايات مى خوانيم كه اين آيه در مورد((حنظلة بن ابى عياش )) نازل شـده اسـت كـه در هـمـان شـب كـه فـرداى آن جـنگ احد درگرفت مى خواست عروسى كند, پيامبر(ص ) با اصحاب و ياران مشغول به مشورت درباره جنگ بود, او نزد پيامبر(ص ) آمد و عرضه داشت كه اگر پيامبر(ص ) به اواجازه دهد آن شب را نزد همسر خود بماند, پيامبر(ص ) به او اجازه داد.
صـبـحـگـاهان به قدرى عجله براى شركت در برنامه جهاد داشت كه موفق به انجام غسل نشد, با همان حال وارد معركه كارزار گرديد, و سرانجام شربت شهادت نوشيد.
پـيـامـبـر(ص ) دربـاره او فـرمود: ((فرشتگان را ديدم كه حنظله را درميان زمين وآسمان غسل مى دهند))! لذا بعد از آن حنظله به عنوان ((غسيل الملا ئكه )) ناميده شد.