بازگشت

انذار بستگان نزديك (حديث يوم الدار)


بـراسـاس آنچه در تواريخ اسلامى آمده , پيامبر(ص ) در سال سوم بعثت مامورابلاغ اين دعوت شدS( بـسـتـگـان نـزديكش را به خانه ابوطالب دعوت كرد, آنها در آن روز حدود چهل نفر بودند, بعد از صرف غذا چنين فرمود: (( من خير دنيا و آخرت را براى شما آورده ام , و خداوند به من دستور داده اسـت كـه شما را دعوت به اين آيين كنم , كداميك از شما مرا در اين كار يارى خواهد كرد, تا برادر من و وصى وجانشين من باشد؟.
جـمـعيت همگى سر باز زدند جز على (ع ) كه از همه كوچكتر بود برخاست وعرض كرد: اى پيامبر خدا! من در اين راه يار و ياور توام .
پـيـامبر(ص ) دست بر گردن على (ص ) نهاد و فرمود: ((اين برادر و وصى وجانشين من در ميان شماست , سخن او را بشنويد و فرمانش را اطاعت كنيد)).
(آيـه )ـدر ايـنـجا بار ديگر به بحث آيات قبل پيرامون تهمت دشمنان به پيامبر(ص ) درباره اين كه قرآن القائات شياطين است باز مى گردد و با بيانى رسا وكوبنده مجددا به آنها پاسخ مى دهد.
مـى گويد: ((آيا به شما خبر بدهم شياطين بر چه كسى نازل مى شوند))؟! (هل انـبـئـكم على من تنزل الشياطين ).
(آيه )ـ((آنها بر هر دروغگوى گنهكار نازل مى گردند))؟ (تنزل على كل افاك اثيم ).
(آيـه )ـ((شـيـاطـيـن آنـچه را مى شنوند (توام با دروغهاى بسيار به دوستان خود) القا مى كنند و اكثرشان دروغگو هستند)) (يلقون السمع واكثرهم كاذبون ).
كـوتـاه سـخـن ايـن كـه الـقائات شيطانى , نشانه هاى روشنى دارد كه با آن نشانه هامى توان آن را بازشناخت , شيطان وجودى است ويرانگر وموذى ومخرب و القائات او در مسير فساد وتخريب است ومـشـتـريان او دروغگويان گنهكارند, هيچ يك از اين امور بر قرآن و آورنده آن تطبيق نمى كند, و كمترين شباهتى با آن ندارد.
(آيه )ـدر اين آيه به پاسخ يكى ديگر از تهمتهاى كفار به پيامبراسلام (ص ) كه او را شاعر مى خواندند مى پردازد.
مـى گويد: خطمشى پيامبر از خط شعرا جداست , شعرا در عالم خيال و پندار حركت مى كنند و او در عالمى مملو از واقع بينى براى نظام بخشيدن به جهان انسانى .
شـعـرا غـالبا طالب عيش و نوشند, و در بند زلف و خال يار مخصوصاشاعرانى كه در آن عصر و در محيط حجاز مى زيستند چنانكه از نمونه اشعارشان پيداست .
و بـه همين دليل ((شعرا (كسانى هستند كه ) گمراهان از آنها پيروى مى كنند))(والشعرا يتبعهم الغاوون ).
(آيـه )ـسـپـس بـه دنـبـال آن ايـن جـمـلـه را اضـافـه مى كند: ((آيا نديدى كه آنها درهر وادى سرگردانند))؟! (الم تر انهم فى كل واد يهـيمون ).
آنـها غرق پندارها و تشبيهات شاعرانه خويشتند, حتى هنگامى كه قافيه هاآنها را به اين سمت و آن سمت بكشاند, در هر وادى سرگردان مى شوند.
هـنـگـامـى كـه از كسى راضى و خشنود شوند او را با مدايح خود به اوج آسمانهامى برند, هر چند شيطان لعينى باشد!.
و هـنـگـامـى كـه از كـسـى بـرنـجـنـد چنان به هجو او مى پردازند كه گويى مى خواهند او را به اسفل السافلين بكشانند, هر چند موجودى آسمانى و پاك باشد.
(آيه )ـبه علاوه شاعران معمولا مردان بزمند نه جنگاوران رزم , اهل سخنند نه عمل , لذا در اين آيه اضافه مى كند: ((و(آيا نمى بينى كه ) آنها سخنانى مى گويند كه عمل نمى كنند)) (وانهم يقولون ما لا يفعلون ).
اما پيامبر اسلام (ص ) سر تا پا عمل است , و حتى دشمنان او وى را به عزم راسخ و استقامت عجيبش و اهميت دادن به جنبه هاى عملى مسائل مى ستايندشاعر كجا و پيامبر اسلام كجا؟.
(آيـه )ـولـى از آنـجـا كـه در مـيـان شـاعران افراد پاك و هدفدارى پيدامى شوند كه اهل عمل و حقيقتند, و دعوت كننده به راستى و پاكى ـهر چند از اين قماش شاعران در آن محيط كمتر يافت مى شدـ قرآن براى اين كه حق اين هنرمندان با ايمان و تلاشگران صادق , ضايع نگردد, با يك استثنا صـف آنـهـا را از ديـگـران جداكرده , مى گويد: ((مگر كسانى كه ايمان آورده و عمل صالح انجام داده اند)) (الا الذين آمنوا وعملوا الصالحات ).
شاعرانى كه هدف آنها تنها شعر نيست , بلكه در شعر, هدفهاى الهى انسانى مى جويند, شاعرانى كه غـرق در اشعار نمى شوند و غافل از خدا, بلكه ((خدا رابسيار ياد مى كنند)) و اشعارشان مردم را به ياد خدا وا مى دارد (وذكروا اللّه كثيرا).
((و بـه هـنـگـامـى كـه مورد ستم قرار مى گيرند (از اين ذوق خويش ) براى دفاع ازخويشتن (و مؤمنان ) به پا مى خيزند)) (وانتصروا من بعد ما ظلموا).
و به اين ترتيب چهار صفت براى اين شاعران با هدف بيان كرده : ((ايمان )),((عمل صالح )) ((بسيار به ياد خدا بودن )) و ((در برابر ستمها به پا خواستن و از نيروى شعر براى دفع آن كمك گرفتن )).
و از آنـجـا كـه بـيشتر آيات اين سوره دلدارى به پيامبر(ص ) و مؤمنان اندك آن روز در برابر انبوه دشـمـنـان اسـت , و نـيـز ازآنجا كه بسيارى از آيات اين سوره در مقام دفاع از پيامبر(ص ) در برابر تـهـمـتهاى ناروا نازل شده , سوره را با يك جمله پر معنى و تهديدآميز به اين دشمنان لجوج پايان داده , مـى گـويـد: ((آنـهـا كـه سـتـم كردند به زودى مى دانند كه بازگشتشان به كجاست )) و سرنوشتشان چگونه است ! (وسيعلم الذين ظلموا اى منقلب ينقلبون ).
((پايان سوره شعرا)).