قـرآن در آخرين آيات اين سوره همچنان بحثهاى مربوط به معاد را ادامه مى دهد, و چون در آيات پـيـشـيـن سـخـن از چگونگى ورود كافران به جهنم بود دراينجا سخن از چگونگى ورود مؤمنان پرهيزكار در بهشت است , تا به قرينه مقابله مسائل روشنتر و آشكارتر گردد.
نـخـسـت مـى گـويـد: ((و كسانى كه تقواى الهى پيشه كردند گروه گروه به سوى بهشت برده مى شوند)) (وسيق الذين اتقوا ربهم الى الجنة زمرا).
كـلـمـه ((زمـر)) كـه به معنى گروههاى كوچك است نشان مى دهد كه بهشتيان درگروههاى مختلف كه نشانگر سلسله مراتب مقامات معنوى آنهاست به سوى بهشت مى روند.
((تـا ايـن كه آنها به بهشت مى رسند در حالى كه درهاى آن از قبل براى آنهاگشوده شده است , و (در اين هنگام ) نگهبانان آن [فرشتگان رحمت ] به آنهامى گويند: سلام بر شما! گوارايتان باد اين نـعـمـتها داخل بهشت شويد و جاودانه بمايند))! (حتى اذا جاؤها وفتحت ابوابها وقال لهم خزنتها سلام عليكم طبتم فادخلوها خالدين ).
جـالـب ايـن كـه در مـورد دوزخـيان مى گويد هنگامى كه به دوزخ مى رسنددرهايش گشوده مـى شـود, ولى در مورد بهشتيان مى گويد درهايش از قبل گشوده شده , و اين اشاره به احترام و اكرام خاصى است كه براى آنها قائلند.
در مورد دوزخيان خوانديم كه نخستين سخن فرشتگان عذاب ملامت وسرزنش سخت به آنهاست .
ولى در مورد بهشتيان نخستين سخن ((سلام و درود و احترام و اكرام )) است .
(آيـه )ـ در ايـن آيـه چـهـار جـمـله كوتاه و پرمعنى كه حاكى از نهايت خشنودى و رضايت خاطر بـهشتيان است از آنها نقل مى كند: ((آنها مى گويند: حمد وستايش مخصوص خداوندى است كه به وعده خويش درباره ما وفا كرد)) (وقالواالحمد للّه الذى صدقنا وعده ).
در جـمـله هاى بعد مى افزايد: ((و زمين (بهشت ) را ميراث ما قرار داد و به مابخشيد)) (واورثنا الا رض ).
مـنـظـور از زمـيـن در اينجا زمين بهشت است , و تعبير به ((ارث )) به خاطر آن است كه اين همه نـعـمـت در برابر زحمت كمى به آنها داده شده , و مى دانيم ميراث چيزى است كه انسان براى آن معمولا زحمتى نكشيده است , و يا از اين نظر است كه هر انسانى مكانى در بهشت دارد و محلى در دوزخ هـرگـاه بـه خـاطر اعمالش دوزخى شود مكان بهشتى او را به ديگران مى سپارند و هرگاه بهشتى شود مكان دوزخيش براى ديگران باقى مى ماند.
در جمله سوم آزادى كامل خود را در استفاده از بهشت وسيع پروردگار چنين بيان مى كنند: ((ما هرجا از بهشت را بخواهيم منزلگاه خود قرار مى دهيم )) (نتبوا من الجنة حيث نشا).
بـالاخـره در آخـريـن جـمـلـه مـى گويند: ((چه نيكوست پاداش عمل كنندگان )) به دستورات پروردگار (فنعم اجر العاملين ).
اشـاره بـه ايـن كـه اين مواهب وسيع را به ((بها)) مى دهند, به ((بهانه )) نمى دهند,ايمان و عمل صالح لازم است تا در پرتو آن چنين شايستگى حاصل شود.
(آيه )ـ سرانجام در آخرين آيه سوره زمر, پيامبر اكرم (ص ) را مخاطب ساخته ,مى گويد: در آن روز ((فـرشـتـگـان را مـى بـيـنى كه بر گرد عرش خدا حلقه زده اند (وطواف مى كنند) و با ستايش پروردگاشان تسبيح مى گويند)) (وترى الملا ئكة حافين من حول العرش يسبحون بحمد ربهم ).
اشاره به وضع فرشتگان در اطراف عرش خداوند به خاطر اين است كه آمادگى آنها را براى اجراى اوامر الهى بيان كند.
لذا به دنبال آن مى گويد: ((و در ميان بندگان به حق داورى مى شود)) (وقضى بينهم بالحق ).
و از آنـجـا كه اين امور نشانه هاى ربوبيت پروردگار, و دلائل شايستگى ذات پاكش براى هرگونه حـمد و سپاس است در آخرين جمله مى افزايد: در آن روز ((گفته خواهد شد حمد مخصوص خدا پروردگار جهانيان است )) (وقيل الحمد للّه رب العالمين ).
گـويـنـده ايـن سخن فرشتگان و بهشتيان و پرهيزكارانندS( چرا كه حمد و سپاس الهى برنامه همه صاحبان عقل و فكر و همه خاصان و مقربان است .
((پايان سوره زمر)).