بدون شك مرد بزرگى همچون پيغمبر اسلام (ص ) تنها به خودش تعلق ندارد,بلكه به تمام جامعه اسـلامى و عالم بشريت متعلق است , بنابراين اگر در داخل خانه او توطئه هايى بر ضد وى , هرچند به ظاهر كوچك و ناچيز, انجام گيرد نبايد به سادگى از كنار آن گذشت .
آيـه مـوردبحث در حقيقت قاطعيتى است از سوى خداوند بزرگ در برابرچنين حادثه اى , و براى حفظ حيثيت پيامبرش .
نـخست روى سخن را به خود پيامبر(ص ) كرده , مى گويد: ((اى پيامبر! چراچيزى را كه خدا بر تو حـلال كرده به خاطر جلب رضايت همسرانت بر خود حرام مى كنى ))؟! (يـا ايها النبى لم تحرم مـا احل اللّه لك تبتغى مرضـات ازواجك ).
مـعـلـوم اسـت كـه ايـن تحريم , تحريم شرعى نبود, بلكه بطورى كه از آيات بعداستفاده مى شود سـوگندى از ناحيه پيامبر(ص ) ياد شده بود و مى دانيم كه قسم خوردن بر ترك بعضى از مباحات گناهى ندارد.
بـنـابـراين جمله ((لم تحرم )) (جرا بر خود حرام مى كنى ؟) به عنوان عتاب وسرزنش نيست بلكه نوعى دلسوزى و شفقت است .
سپس در پايان آيه مى افزايد: ((و خداوند آمرزنده و رحيم است )) (واللّه غفوررحيم ).
ايـن عـفـو و رحمت نسبت به همسران است كه موجبات آن حادثه را فراهم كردند كه اگر راستى توبه كنند مشمول آن خواهند بود.
(آيـه )ـ در ايـن آيـه اضافه مى كند: ((خداوند راه گشودن سوگندهايتان را (دراين گونه موارد) روشن ساخته است )) (قد فرض اللّه لكم تحلة ايمـانكم ).
به اين ترتيب كه كفاره قسم را بدهيد و خود را آزاد سازيد.
سـپـس مـى افـزايد: ((و خداوند مولاى شماست و او دانا و حكيم است )) (واللّه مولـيكم وهو العليم الحكيم ).
لذا او راه نجات از اين گونه سوگندها را براى شما هموار ساخته , و طبق علم وحكمتش مشكل را براى شما گشوده است .
از روايـات استفاده مى شود كه پيامبر(ص ) بعد از نزول اين آيه برده اى آزاد كرد و آنچه را بر خود از طريق قسم حرام كرده بود حلال نمود.
(آيـه )ـ در اين آيه شرح بيشترى پيرامون اين ماجرا داده , مى فرمايد:((به خاطر بياوريد هنگامى را كه پيامبر يكى از رازهاى خود را به بعضى از همسرانش گفت , ولى هنگامى كه وى آن را افشا كرد و خـداونـد پـيـامبرش را از آن آگاه ساخت ,قسمتى از آن را براى او بازگو كرد و از قسمت ديگر خوددارى نمود)) (واذ اسرالنبى الى بعض ازواجه حديثا فلما نبات به واظهره اللّه عليه عرف بعضه واعرض عن بعض ).
ايـن راز دو مـطـلـب بـود: يـكـى نوشيدن عسل نزد همسرش زينب بنت جحش , و ديگرى تحريم نـوشيدن آن بر خود در آينده بود, و منظور از همسر غيررازدارش در اين آيه ((حفصه )) بود, كه او اين سخن را شنيد و به ((عايشه )) بازگو كرد.
بـه هـر حال S( ((هنگامى كه پيامبر همسرش را از آن خبر داد, گفت : چه كسى تورا از اين راز آگاه ساخت ))؟ (فلما نباهـا به قـالت من انباك هذا).
((گفت : خداوند عالم و آگاه مرا باخبر ساخت )) (قـال نبانى العليم الخبير).
از مـجـمـوع اين آيه برمى آيد كه بعضى از همسران پيامبر(ص ) نه تنها او را باسخنان خود ناراحت مى كردند بلكه مساله رازدارى كه از مهمترين شرائط يك همسر با وفاست نيز در آنها نبود.
(آيـه )ـ سـپـس روى سخن را به اين دو همسر ـكه در توطئه بالا دست داشتندـ كرده , مى گويد: ((اگر شما از كار خود توبه كنيد (و دست از آزار پيامبر(ص )برداريد به نفع شماست زيرا) دلهايتان با اين عمل از حق منحرف گشته )) و به گناه آلوده شده (ان تتوبـا الى اللّه فقد صغت قلوبكمـا).
منظور از اين دو نفر به اتفاق مفسران شيعه و اهل سنت , ((حفصه )) و ((عايشه ))است كه به ترتيب دختران ((عمر)) و ((ابوبكر)) بودند.
سـپس اضافه مى كند: ((و اگر بر ضد او دست به دست هم دهيد (كارى از پيش نخواهيد برد) چرا كـه خـداونـد يـاور اوست , و همچنين جبرئيل و مؤمنان صالح , وفرشتگان بعد از آنان پشتيبان او هـسـتـنـد)) (وان تظاهـرا عليه فان اللّه هو مولـيه وجبريل وصـالح المؤمنين والملا ئكة بعد ذلك ظهير).
اين تعبير, نشان مى دهد كه تا چه حد اين ماجرا در قلب پاك پيامبر(ص ) و روح عظيم او تاثير منفى گذاشت , تا آنجا كه خداوند به دفاع از او پرداخته , و با اين كه قدرت خودش از هر نظر كافى است , حمايت جبرئيل و مؤمنان صالح و فرشتگان ديگر را نيز اعلام مى دارد.
((صـالـح الـمـؤمـنين )) معنى وسيعى دارد كه همه مؤمنان صالح و باتقوا وكامل الايمان را شامل مى شود, اما در اين كه مصداق اتم و اكمل آن در اينجا كيست ؟از روايات متعددى استفاده مى شود كه منظور اميرمؤمنان على (ع ) است .
(آيـه )ـ در اين آيه خداوند روى سخن را به تمام زنان پيامبر(ص ) كرده , بالحنى كه خالى از تهديد نـيـسـت مى فرمايد: ((اميد است اگر او شما را طلاق گويدپروردگارش به جاى شما همسرانى بـهتر براى او قرار دهد همسرانى مسلمان ,مؤمن , متواضع , توبه كار, عابد, هجرت كننده , زنانى غير بـاكـره و بـاكره )) (عسى ربه ان طلقكن ان يبدله ازواجا خيرا منكن مسلمـات مؤمنـات قـانتـات تـائبـات عـابدات سـائحـات ثيبـات وابكـارا).
بـه ايـن ترتيب به آنها هشدار مى دهد تصور نكنند كه پيامبر هرگز آنها را طلاق نخواهد داد, و نيز تصور نكنند كه اگر آنها را طلاق دهد همسرانى بهتر از آنان جانشين آنها نمى شود.
در آيـه فـوق قـرآن شـش وصـف بـراى همسران خوب شمرده است كه مى تواندالگوئى براى همه مسلمانان به هنگام انتخاب همسر باشد.