بـعد از ذكر عذاب وحشتناكى كه دامان طغيانگران و دنياپرستان را در قيامت مى گيرد, در اينجا بـه نـقـطه مقابل آن يعنى ((نفوس مطمئنه )) و مؤمنانى كه در ميان اين طوفان عظيم از آرامش كـامل برخوردارند پرداخته , و آنها را با يك دنيا لطف ومحبت مخاطب ساخته , مى گويد: ((تو اى روح آرام يافته ))! (يا ايتها النفس المطمئنة ).
(آيـه )ـ ((بـه سـوى پروردگارت باز گرد, در حالى كه هم تو از او خشنودى وهم او از تو خشنود است ))! (ارجعى الى ربك راضية مرضية ).
(آيه )ـ ((پس در سلك بندگانم درآى )) (فادخلى فى عبادى ).
(آيه )ـ ((و در بهشتم وارد شو)) (وادخلى جنتى ).
چه تعبيرات جالب و دل انگيز و روح پرورى ؟ كه لطف و صفا و آرامش واطمينان از آن مى بارد!.
منظور از ((نفس )) در اينجا همان روح آدمى است .
و تـعـبـيـر بـه ((مـطـمـئنة )) اشاره به آرامشى است كه در پرتو ايمان حاصل شده ,چنانكه قرآن مـى گـويـد: ((الا بـذكـراللّه تـطـمئن القلوب S( بدانيد تنها با ذكر خدا دلها آرام مى گيرد)) (سوره رعد/28).
چنين نفسى هم اطمينان به وعده هاى الهى دارد, و هم به راه و روشى كه برگزيده مطمئن است , هم در اقبال دنيا و هم در ادبار دنيا, هم در طوفانها, و هم درحوادث و بلاها, و از همه بالاتر در آن هول و وحشت و اضطراب عظيم قيامت نيزآرام است .
مـنظور از بازگشت به سوى پروردگار بازگشت به سوى خود اوست , يعنى S( درجوار قرب او جاى گرفتن , بازگشتى معنوى و روحانى نه مكانى و جسمانى .
تـعبير به ((راضية )) به خاطر آن است كه تمام وعده هاى پاداش الهى را بيش ازآنچه تصور مى كرد قـرين واقعيت مى بيند, و اما تعبير به ((مرضية )) به خاطر اين است كه مورد قبول و رضاى دوست واقع شده است .
جـالب اين كه در روايتى كه در كتاب ((كافى )) از امام صادق (ع ) نقل شده ,مى خوانيم : كه يكى از يارانش پرسيد: آيا ممكن است مؤمن از قبض روحش ناراضى باشد؟!.
فـرمـود: ((نـه به خدا سوگند, هنگامى كه فرشته مرگ براى قبض روحش مى آيد اظهارناراحتى مـى كند, فرشته مرگ مى گويد: اى ولى خدا ناراحت مباش ! سوگند به آن كس كه محمد(ص ) را مـبعوث كرده من بر تو مهربانترم از پدر مهربان , درست چشمهايت را بگشا و ببين , او نگاه مى كند, رسـول خدا(ص ) و اميرمؤمنان على (ع ) وفاطمه (ع ) و حسن و حسين (ع ) و امامان از ذريه او(ع ) را مـى بيند, فرشته به اومى گويد نگاه كن اين رسول خدا و اميرمؤمنان و فاطمه و حسن و حسين و امامان (ع )دوستان تواند.
او چـشـمـانـش را بـاز مـى كـند و نگاه مى كند, ناگهان گوينده اى از سوى پروردگاربزرگ ندا مـى دهـد, و مـى گـويـد: ((يـا ايتها النفس المطمئنة S( اى كسى كه به محمد وخاندانش اطمينان داشتى ! و او با ثوابش از تو خشنود است , داخل شو درميان بندگانم يعنى محمد و اهل بيتش (ع ) و داخل شو در بهشتم , در اين هنگام چيزى براى انسان محبوبتر از آن نيست كه هرچه زودتر روحش از بدن جدا شود و به اين منادى بپيوندد))!.
((پايان سوره فجر)).