بازگشت

گروه: احكام شرعي
 
 
مرکز پاسخگو:دفتر تبليغات اسلامي
موضوع اصلي:احكام شرعي
موضوع فرعي:احكام شرعي
سؤال:دختري دارم هشت ساله كه از خدا و ديده نشدن او و خانه و زن و بچه خدا سؤال ميكند. با چه زباني درباره خدا و مسائلي مانند نماز و روزه با او سخن بگويم تا قانع شود؟


جواب:

كودك از سال دوم زندگي كه با لغات و كلمات آشنا ميشود، به تدريج به پرسش و پرگويي ميپردازد. از اين رو مرحله سني سه تا هفت سالگي به دوران پرگويي مشهور است. گاهي كودكان در دوره كودكستاني، سؤالات زيادي درباره خدا و مرگ و امثال آن ميكنند كه پاسخ دادن به آنها كار چندان آساني نيست و ظرافت لازم دارد. در اين موارد بايد توجه داشته باشيم كه اين مسائل براي كودكان چندان جدي نيستند و اگر بتوانيم فكرشان را به مسائل قابل فهم آنان منحرف كنيم، مشكلي پيش نخواهد آمد. از سوي ديگر ميتوان اين نكته را در پاسخ به كودك تفهيم كرد كه جواب كامل برخي پرسشهاي خود را در درسهاي مدرسه خواهد يافت،(1) يا در آينده كه بزرگتر شد و فهم و درك او كاملتر شد، ميتواند به پاسخ دست يابد. همان گونه كه امروز نميتواند كتابهاي فيزيك و رياضيات را متوجه شود، پاسخ برخي سؤالات براي او قابل فهم نيست.

در عين حال در برابر اين گونه پرسشها ميتوان پاسخ هايي داد كه براي كودك قابل فهم باشد. در اين جهت ميتوان از داستانها و مثال هايي بهره گرفت كه به بعضي اشاره ميكنيم: روزي پيامبر اكرم(ص) با اصحاب خويش بر پير زني گذشت كه با چرخ دستي نخ ريسي ميكرد. از او پرسيد: خدا را به چه دليل شناختي؟ پيرزن دستش را كه به دسته چرخ بود برداشت و چرخ ايستاد. پير زن گفت: همچنان كه اين چرخ را دستي ميبايد كه آن را به گردش آورد، چرخ عظيم جهان را كه همواره در گردش است، دستي مقتدر ميگرداند.(2)

داستان ديگر: در زمان قديم پادشاهي بود كه به خدا ايمان نداشت اما وزيري داشت كه خدا پرست بود. هر چه وزير براي اثبات خدا دليل ميآورد، شاه قبول نميكرد تا اين كه وزير دستور داد در يك بيابان دور افتاده كه هيچ ساختمان و درختي نبود، يك ساختمان خيلي خوبي ساختند و اطراف آن را درخت كاري كرده و جويهاي آب در زير درختان جاري ساختند. يك روز وزير، پادشاه را به شكار دعوت كرد. در راه پادشاه نگاهش به آن ساختنان افتاد و از وزير پرسيد: در زمانهاي گذشته كه براي شكار به اين جا ميآمديم، چنين ساختماني نبود، چه كسي آن را ساخته است؟ وزير پاسخ داد: اينها خود به خود به وجود آمدهاند. پادشاه گفت: مرا مسخره ميكني؟ اين چه حرفي است كه ميزني؟ آيا ميشود كه اين ساختمان زيبا خودش ساخته شده باشد؟ وزير گفت: وقتي بناي اين ساختمان محقر و كوچك بدون بنا غير ممكن باشد، چگونه ميشود كه بناي آسمانها و زمين و موجودات بسياري كه روي آن هستند، بدون آفريدگار باشد؟! پادشاه متوجه شد و به وجود خدا اعتراف كرد.(3)

براي كودك ميتوان زندگي مورچهها را مثال زد كه در يك صف منظم در حال حمل مواد غذايي به انبار هستند. آنها با نظم خاص بدون اين كه خط كش يا تابلو و علامتي داشته باشند، حركت ميكنند و با هم تصادف نميكنند. نيز پاي همديگر را لگد نميكنند و لانه را گم نمينمايند. آنها دانههاي سالم را دو نيم ميكنند تا سبز نشود. مورچهها در طول سال از دانههاي ذخيره شده براي غذا استفاده ميكنند، به اين صورت كه اول دانهها را خرد ميكنند، سپس آن را به صورت ترشي و مايع درآورده و آن گاه مصرف ميكنند. راستي چه كسي اين موجودات ريز را آفريده و به آنها ياد داده تا چنين منظم باشند؟

در مورد ديده نشدن خداوند به ايشان بگوييد: همه چيز قابل رؤيت نيست، مثلاً جريان الكتريسيته را نميبينيم، ولي از طريق اثر آن (كه روشنايي است) به وجودش پي ميبريم. نيز خداوند در خانه و زن و فرزند داشتن با آدمها فرق دارد. ما چون نياز داريم، به خانه و زن و فرزند احتياج داريم، امااو نياز ندارد، چون اگر داشته باشد، مثل مامي شود، نه بزرگتر و با عظمتتر از ما.

در مورد نماز و روزه به ايشان تفهيم كنيد: همان طور كه بدن ما نياز به تغذيه دارد، روح نيز احتياج به تغذيه دارد. غذاي روح، نماز و روزه و عبادات است. خدا به نماز و روزه ما احتياج ندارد، بلكه ما به نماز و روزه نيازمنديم، چون با نماز و روزه احساس آرامش ميكنيم و به خدا نزديك ميشويم. نماز تشكر از خدا است. خداند نعمتهاي فراواني به ما داده است، پس بايد از او سپاس گزاري كنيم، كه بهترين نوع شكرگزاري، نماز و روزه است.

نماز و روزه ما را از انجام كارهاي زشت باز ميدارد و در مقابل مشكلات مقاوم ميسازد. خداوند افرادي را كه به نماز ميايستند و روزه ميگيرند، دوست دارد.

در مورد نكته پاياني (راه مقابله با تهاجم فرهنگي دشمن و آينده فرزندتان) بايد بگوييم نقش اساسي درمقابله با تهاجم فرهنگي را خانوادهها به عهده دارند. بايد فرزندتان به وسيله ايمان و ارتباط با خدا واكسينه شود تا از ويروسها درامان بماند. بهترين شيوه، استفاده از روش الگويي است. اگر در خانه مراقب باشيد و عملتان با گفتارتان تطابق داشته باشد، فرزندتان از شما الگو برداري ميكند و آن را به كار ميبندد. البته براي پاسخ گويي به شبهات ايشان، علاوه بر خواندن كتاب، با مراكز پاسخ گويي در ارتباط باشيد و زمينه ارتباط ايشان را نيز فراهم نماييد، نيز كتابهاي مفيد را كه متناسب با سطح سني و علمي اينان باشد، در اختيارشان قرار دهيد. چنانچه در اين باره سؤالاتي برايتان باقي مانده، در نامه بعدي براي ما بنويسيد.

در مكاتبات بعدي سؤالات خود را مستقيماً به نشاني: قم، دفتر تبليغات اسلامي، واحد پاسخ به سؤالات، صندوق پستي 197 ارسال نماييد.

پينوشتها:

1 - محمد علي سادات، راهنماي پدران و مادران، ج2، ص 40 و 41.

2 - استاد مطهري، مجموعه آثار، ج6، ص 889.

3 - رضا استادي، سي مقاله، ص 421.