جواب:
اهل سنّت مفطرات روزه را به دو گونه تقسيم كرده اند:
1ـ كارهايي كه باعث قضا و كفاره مي شود:
2ـ كارهايي كه فقط موجب قضا مي شود.
كارهايي كه هم روزه را باطل مي كند و هم بايد كفاره بدهد، ابوحنيفه در دو چيز خلاصه كرده است:
1ـ خوردن آب و غذا عمداً بدون عذر شرعي،
2ـ مباشرت جماع عمدي.
در اين دو مورد هم قضا واجب مي شود و هم كفاره. شافعي گفته است: فقط در يك مورد هم قضا و هم كفّاره واجب مي شود و آن جماع است. در بقية موارد فقط قضا واجب است.
حنبلي ها گفته اند: دو چيز موجب قضا و كفاره است:
1ـ جماع در قُبُل يا دُبُر، چه عمدي باشد و چه از روي جهل و نسيان باشد.
2ـ وقتي كه با زني مباشرت شود و زن ديگر در اثر ديدن يا احساس آن، مني از او انزال شود، بر زني كه مني از او خارج شده، كفاره و قضا واجب است.
مالك گفته است: هر چه كه روزه را فاسد مي كند، اگر روزه دار انجام دهد،باعث قضا و كفاره مي شود:
1ـ جماع و وطي، چه فاعل باشد و چه مفعول، ولي اگر مني خارج شود، بدون جماع فقط كفاره واجب مي شود، نه قضا.
2ـ قي كردن عمدي.
3ـ رسيدن مايعي به حلق، خواه از طريق دهان باشد يا از طريق بيني.
4ـ رسيدن چيزي به معده عمداً بدون عذر، چه از بالا و چه از پايين. اين ها در مورد روزة ماه رمضان بود، امّا در مورد روزه هاي قضايي يا نذري يا كفاره يا مستحب، كفاره واجب نيست.[4]
امام قسم دوم يعني چيزهايي كه فقط موجب قضا مي شوند و كفاره واجب نمي
شود.
حنفي ها گفته اند در سه مورد فقط قضا روزه واجب مي شود:
1ـ چيزي بخورد كه جنبة غذايي نداشته باشد.
2ـ خوردن غذا يا دوا به خاطر عذر شرعي، مانند بيماري و سفر و اكراه يا خطا.
3ـ در مواردي كه به واسطة جماع و دخول در ميت يا حيوان يا در بچه كه احساس لذّت نكند يا استمنا كند به وسيله ران و شكم با دست. در اين موارد فقط قضا واجب است و كفاره واجب نيست.
نظر مالكي ها مانند حنفي ها است.
حنبلي ها گفته اند: ادخال چيزي به داخل بدن عمداً از جهت دهان يا غير دهان يا به واسطة تكرار نگاه، مني از او خارج شود يا چيزي مانند چوب داخل گوش كند يا زياد مضمضه يا استنشاق كند كه آب داخل بدن برود يا غذاهاي مانده در لاي دندان ها را بخورد يا قي كند يا اگر پشّه اي داخل رفته، آن را بيرون آورد، و يا انزال به سبب يا تقبيل (بوسيدن) يا لمس باشد. اين ها روزه را فاسد مي كند و باعث قضاي روزه ميشود.[5]
اما شيعه مفطرات روزه را نُه چيز مي داند:
1-خوردن و آشاميدن عمدي
2-جماع عمدي
3-استمنا عمدي
4-دروغ بستن به خدا و پيامبر و جانشينان او به عمد
5-رساندن غبار غليظ به حلق عمداً
6-فرو بردن تمامي سر در آب به عمد
7-باقي ماندن بر جنابت و حيض و نفاس تا اذان صبح عمدي
8-اماله كردن با چيزهاي روان به عمد
9-قي كردن عمدي.[6]
اگر انسان عمداً و از روي اختيار كاري كه روزه را باطل مي كند، انجام دهد، روزه او باطل مي شود.[7]
در بعضي از اين موارد كفاره و قضا هست و بعضي موارد فقط قضا است.
بنابراين شيعه در مفطرات با اهل سنت هم عقيده نيست و اختلاف فراوان در بين است. فقط در برخي موارد هم عقيده هستند.
[4] الفقه علي المذاهب الاربعه، ج 1، ص 50 به بعد، با تلخيص.
[5] همان، ص 565 به بعد.
[6] توضيح المسائل مراجع، ج 1،مسئلة 1572.
[7] همان، مسئلة 1653.
|
