جواب:
1. در آيه شريفه مورد پرسش آمده است: واذكُروا اللّهَ فِي اَيّامٍ مَعدودَتٍ فَمَن تَعَجَّلَ في يَومَينِ فَلاَاِثمَ عَلَيهِ ومَن تَاَخَّرَ فَلاَاِثمَ عَلَيهِ... و خدا را در روزهاي معيني ياد كنيد و هر كسي شتاب كند و ]اين كار يعني ذكر خدا را[ در دو روز انجام دهد، بر او گناهي نيست، و هر كس تأخير كند ]و سه روز انجام دهد نيز[، كناهي بر او نيست.
2. مفسران بيان كردهاند كه منظور از روزهاي معين ياد شده در آيه شريفه، ايام تشريق يعني روزهاي يازدهم، دوازدهم و سيزدهم ذي الحجه است، دليل اين سخن هم آن است كه از يك سو حكم فوق را پس از بيان اعمال حج ذكر كرده است از اين رو، به روزهاي پس از دهم ذي الحجه مربوط ميشود هم چنين از تعبير آيه شريفه كه فرموده است: فمن تعجلّ في يومين... فهميده ميشود كه مراد، سه روز پس از دهم ماه ذي الحجه است، چرا كه مفهوم شتاب در دو روز آن است كه مجموع، سه روز بوده كه او آن را در دو روز انجام داده است.( تفسير الميزان، علامه طباطبايي، ج 2، ص 82، مؤسسه اعلمي. ) در غير اين صورت، شتاب در انجام آن در دو روز، معنا نخواهد داشت.
3. سفارش به چنين برنامهاي، در پي مراسم حج، بدان منظور است كه به جاي تفاخرهاي موهوم زمان جاهلي، چند روز پس از پايان مراسم حج، خداوند را ياد كنند. دست كم چنين برنامهاي، دو روز و حداكثر آن، سه روز است. نام گذاري اين روزهاي شريف به ايّام تشريق، از آن رو است كه اين روزها ايّامي روشني بخش اند، به گونهاي كه روح و جان انسان ها در پرتو آن مراسم عالي مذهبي، روشن ميشود.( تفسير نمونه، آيت اللّه مكارم شيرازي و ديگران، ج 2، ص 41، دارالكتب الاسلامية. )
4. جمله فلا اثم عليه در آيه شريفه كه به معناي گناهي بر او نيست ميباشد، ممكن است به اين نكته اشاره داشته باشد كه اگر ذكر خدا را در هر يك از سه يا دو روز، انتخاب كند، گناهي بر او نيست. برخي ديگر اين تعبير را بدان معنا دانستهاند كه پس از انجام مناسك حج، به وسيله زائران خانه خدا، آن هم از روي ايمان، اخلاص و توجه كه همراه با اذكار مخصوصي در پايان آن است و در اين ايّام گفته ميشود، همة آثار گناهان پيش از دل و جان آنها شسته ميشود، به گونهاي كه با روحي پاك از آلايش گناه از اين مكتب بزرگ تربيتي يعني حج، بيرون ميآيند. عدهاي هم جمله لمن اتقي در آيه شريفه را نيز مؤيد اين سخن گرفتهاند.( همان. )
5. ذكرهايي كه در اين ايّام گفته ميشود، در روايات به اين صورت بيان شده كه پس از پانزده نماز كه آغازش نماز ظهر روز عيد و پايانش نماز صبح روز سيزدهم است، جملههاي الهام بخش زير تكرار ميشود: اللّه اكبر، اللّه اكبر، لا اله الاّ اللّه و اللّه اكبر، و للّه الحمد، اللّه اكبر علي ما هدانا، اللّه اكبر علي ما رزقنا من بهمية الانعام.( همان. )
|
