جواب:
صدقه بر دو قسم است: واجب و مستحب
1. صدقة واجب: همان زكات است كه در قرآن به نام صدقه ناميده ميشود و به موارد مصرف آن اشاره شده است: إِنَّمَا الصَّدَقَـَتُ لِلْفُقَرَآءِ وَالْمَسَـَكِينِ وَالْعَـَمِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِي الرِّقَابِ وَالْغَـَرِمِينَ وَفِي سَبِيلِ اللَّهِ وَابْنِ السَّبِيلِ فَرِيضَةً مِّنَ اللَّهِ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ (توبه،60) زكاتها مخصوص فقرا و مساكين و كاركناني است كه براي ]جمعآوري[ آن زحمت ميكشند، و كساني كه براي جلب محبتشان اقدام ميشود، و براي ]آزادي[ بردگان، و ]اداي دين[ بدهكاران، و در راه ]تقويت آيين[ خدا، و واماندگان در راه اين، يك فريضة ]مهم[ الهي است و خداوند دانا و حكيم است.
2. صدقة مستحب: در قرآن كريم به اين نوع صدقه انفاق نيز گفته شده است: الَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَ َلَهُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ ثُمَّ لاَيُتْبِعُونَ مَآ أَنفَقُواْ مَنًّا وَ لاَ َّ أَذًي لَّهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِم(بقره،262) كساني كه اموال خود را در راه خدا انفاق ميكنند، سپس به دنبال انفاقي كه كردهاند، منّت نميگذارند و آزاري نميرسانند، پاداش آنها نزد پروردگارشان ]محفوظ[ است. يَـََّأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُواْ لاَتُبْطِـلُواْ صَدَقَـَتِكُم بِالْمَنِّ وَالاْ ?َذَيَ(بقره،264) اي كساني كه ايمان آوردهايد! بخششهاي خود را با منّت و آزار، باطل نسازيد.
صدقة واجب و مستحب را ميتوان به فقير داد البته، چون فقير مورد نظر شما از بستگان و خويشاوندان است، بهتر نيز ميباشد، زيرا در قرآن، كمك به خويشاوندان فقير، مورد عنايت بيشتري قرار گرفته، به گونهاي كه افزون بر صدقه، احسان نيز شمرده شده است، تا آن جا كه ميفرمايد: وَ لاَيَأْتَلِ أُوْلُواْ الْفَضْلِ مِنكُمْ وَ السَّعَةِ أَن يُؤْتُوَّاْ أُوْلِي الْقُرْبَيَ وَالْمَسَـَكِينَ وَ الْمُهَـَجِرِينَ فِي سَبِيلِ اللَّه(نور،22) آنها كه از ميان شما داراي برتري ]مالي[ و وسعت زندگي هستند، نبايد سوگند ياد كنند كه از انفاق، نسبت به نزديكان و مستمندان و مهاجران در راه خدا دريغ نمايند. و در مورد احسان به خويشاوندان ميفرمايد: وَ بِالْوَ َلِدَيْنِ إِحْسَانًا وَ ذِي الْقُرْبَيَ وَ الْيَتَـَمَيَ وَ الْمَسَـَكِين(بقره،83) و به پدر و مادر و نزديكان و يتيمان و بينوايان نيكي كنيد.
همچنين پرداخت كفارة روزة قضا نيز به ايشان ايرادي ندارد، ولي در چگونگي احكام آن بايد به رسالة مرجع تقليد خود مراجعه نماييد، زيرا براي مثال، برخي مراجع، پرداخت پول كفاره را كافي نميدانند، ولي برخي ديگر كافي ميدانند و مسائلي از اين قبيل.(توضيح المسائل مراجع، ج 1، ص 871، نشر جامعه مدرسين حوزه علمية قم.)
امّا پرداخت زكات فطر، در صورتي صحيح است كه هر دو سيّد باشيد و يا هر دو سيّد نباشيد و چنان چه سيد باشد، زكات فطر شما به او نميرسد البته، شرايط ديگري نيز در اينباره وجود دارد كه براي رعايت آنها، بايد به رسالة مرجع تقليد خود مراجعه كنيد. و لزومي ندارد كه مستحق ياد شده، بداند آنچه به او داده ميشود، زكات يا صدقه است.
|
