جواب:
نكته اول اينكه شكسته بودن نماز مسافر و شكسته بودن آن يك حكم تعبدي است يعني اينكه خداوند متعال از ما خواسته است كه نماز را در مسافرت با شرايط آن كه در توضيح المسائل مراجع تقليد آمده شكسته بخوانيم حال چه با سختي و رنج و دشواري به سفر برويم و يا با راحتي و سريع.
بنابراين مي توان در فروع دين و احكام به دنبال فلسفه خاصي رفت كه چرا مثلاً نماز مسافر شكسته است. وقتي ما به خداوند ايمان آورده ايم و او را عادل و حكيم دانستيم و به پيامبر اكرم ص و ائمه هدي ايمان آورده و قرآن را كتاب الهي و بدون تحريف قبول كرده ايم (مانند يك طبيب) حال به ما دستور داده اند كه در سفر، نماز را شكسته بخوان. قطعاً اين مسأله داراي فلسفه و حكمتي است كه خود خداوند روي مصالحي بيان نموده است.
بنابراين ما نمي توانيم براي احكام، فلسفه خاص كه همان است و لاغير بيان كنيم چون ما خيلي از چيزها را نميدانيم. مثل آن است كه بگوييم چرا نماز صبح دو ركعت است و نماز ظهر چهار ركعت و ...
نكته دوم: همان طور كه بيان شد يكي از فلسفه هاي شكسته شدن نماز مسافر كه در قرآن هم بيان شده مشقت و سختيهاي سفر است. و در اين فرقي نمي كند در زمان قديم باشد يا حالا، به هر حال مسافرت داراي سختيهايي است همان طور كه در آن زمان با پاي پياده و يا با اسب و الاغ به سفر مي رفتند سخت بود.
امروزه هم به نسبت مسافرت سخت است البته درجه سختي با هم فرق مي كند. به عبارت ديگر آن طور كه انسان در خانه و منزل خود راحت است در سفر راحت نيست.
نكته سوم: اينكه تمام سفرهاي آن زمان سخت و دشوار نبود بلكه براي افرادي كه بضاعت مالي چنداني نداشتند سخت بود ولي در همان زمان افراد متمول و ثروتمندي بودند كه با بهترين مركب ها و در سايه بان و با حشم و خدم به سفر مي رفتند.
پس نمي توان ملاك شكسته بودن نماز مسافر را سختي و دشواري بودن آن گفت كه بعد بگوييد حالا كه دشواري و
سختي نيست پس چرا مسافر نمازش را شكسته بخواند اين حكمي است از جانب خداوند كه مؤمنين در هر عصر و زماني در هر شرايطي به آن پايبند هستند.
از امام باقر ع روايت شده است كه شخصي از ايشان سؤال كرد درباره نماز در سفر كه چگونه بايد آن را خواند؟ و چند ركعت؟ امام فرمود: قرآن مي گويد واذا ضربتم في الارض فليس عليكم جناح أن تقصروا من الصلاة (1) يعني هنگامي كه به سفر مي رويد بر شما گناهي نيست كه نماز را شكسته بخوانيد. بعد امام باقر ع فرمودند اين آيه شكستن نماز در سفر را واجب كرده همان طور كه در منزل و شهر خود تمام است، پس صِرف سفر با شرايط آن موجب شكسته شدن آن است نه سختي و دشواري آن. (2) حال چه شما مي خواهيد پياده سفر كنيد يا با اسب يا ماشين و يا هواپيما و ... .
و حديث ديگر اينكه ابن عباس روايت مي كند ما در بين راه مكه و مدينه نماز را همراه با پيامبر اسلام ص شكسته خوانديم با اينكه در راحتي و آسايش بوده و هيچ خوفي نداشتيم. و بعد ابن عباس مي گويد شكستن نماز در سفر سنتي است كه پيامبر طبق قرآن آن را باب كرده است. (3)
منابع و مآخذ :
1. سوره مباركه نساء/ آيه 102
2. من لا يحضره الفقيه/ ص116
تفسير الميزان علامه طباطبايي، ج5، ص106، ترجمه سيد محمد باقر موسوي همداني
|
