جواب:
مسأله بدحجابي از معضلات كنوني جامعه ماست. اين گونه رفتار ريشه در حدود نيم قرن حكومت سلسله منحوس پهلوي و نيز تبليغات غرب دارد.
از گذشتهها و ريشه تاريخي مسأله كه بگذريم، متأسفانه خودباختگي در برابر غرب، و تقليد كوركورانه از آنها و شهوتپرستي مجموعاً وضعيتي را پديد آورده است كه شما گوشههايي از آن را ارائه كردهايد. البته با وجود همه آنچه كه نوشتهايد وضعيت عمومي جامعه ما از نظر حجابو حفظ عفت نسبت به كشورهاي ديگر اسلامي بهتر است و تا حدود زيادي مراعات وجود دارد. ولي در اثر تبليغات سنگين غرب به وسيله محصولات فرهنگي مانند فيلمها و مجلات نوعي تمايل به آن گونه رفتارها در سطوحي از جامعه مشاهده ميگردد كه بايد از دو طريق به اصلاح آن اقدام كرد: الف) كار بنيادي فرهنگي كه نتايج آن در دهههاي بعد ظاهر گردد. ب) كار قانوني و كنترل رفتار فيزيكي.
هر يك از اين دو مقوله بدون همراهي ديگري مفيد فايده نخواهد بود و نهايتاً منجر به شكست و تأثير وارونه خواهد شد. در زمينههاي فوق اقدامات فراواني از سوي دولت و مسئولين صورت گرفته است، ولي به دليل تراكم تبليغات خنثي كننده از سوي غرب، آثار آن به طور كامل بروز كرده است. اميد است با برنامهريزيهاي دقيق و حساب شده فرهنگي و قانوني در آينده موفقيتهاي بيشتري در اين زمينه حاصل گردد. بهبود وضعيت حجاب نياز به برنامه ريزي وسيع فرهنگي و اجتماعي دارد. در اين راستا علاوه بر تكاليف فردي، در جهت ارشاد ديگران بايستي با برنامههاي كلان تلاش كرد. عوامل بد حجابي در جامعه به دو دسته تقسيم ميشود: الف) عوامل دروني: منظور از عوامل دروني، مجموعه مؤلّفههايي است كه در به وجود آوردن اين پديده دخالت داشته و ناشي از عملكرد افراد يك جامعه و سيستم سياسي، اجتماعي و فرهنگي حاكم بر آن است. مهمترين آنها عبارت است: 1. از نظر انسانشناختي و روانشناختي انسان موجودي است كه داراي قدرت اختيار ميباشد، يعني، هم توانايي انتخاب راه درست و طي كردن مراتب كمال انساني را دارد و هم توانايي پيروي از اميال و هواهاي نفساني و طي كردن مدارج انحطاط و سقوط را و قرآن ميفرمايد: إناِ هَدَيْناهُ اَلسَّبِيلَ إِمَّا شاكِراً وَ إِمَّا كَفُوراً،الف). بر اين اساس در جامعهاي
مانند جامعه اسلامي ما- كه بسياري از احكام، ارزشها و معارف اسلامي براي اداره جامعه تبيين شده و جاي هيچ گونه عذر و بهانهاي نيست- بعضي از احكام الهي (مانند حجاب) ازطرف برخي افراد ناديده گرفته ميشود، به اين اصل و عنصر روانشناختي باز ميگردد. به عبارت ديگر يكي از مهمترين عوامل بدحجابي در جامعه، پيروي از هواهاي نفساني است كه خود ناشي از ضعف ايمان و تقوا، تزلزل شخصيت و ... است و ميباشد و در مظاهري از قبيل تجملگرايي، برخي در مقابل بيگانگان و... نمود پيدا ميكند. يكي از راههاي اصلاح جامعه از اين معضل، مقابله با عوامل روانشناختي آن و تقويت ايمان و تقواي افراد جامعه و تقويت انگيزه، عزم و اراده آنان در اجراي احكام الهي و موازين و مقررات اسلامي در سطح جامعه ميباشد. قرآن كريم ميفرمايد: إِنَّ اَللَّهَ لا يُغَيِّرُ ما بِقَوْمٍ حَتَّي يُغَيِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ. خداوند سرنوشت هيچ قومي را تغيير نميدهد، مگر آن كه آنان آنچه را در خودشان است تغيير دهند، (ب)- ريشههاي تاريخي اين مسأله كه به اقدامات رژيم پهلوي براي گسترش فرهنگ غربي به ويژه در بعد برهنگي، بيبند و باري و كشف حجاب بر ميگردد، كه توانست بخشي از جامعه ما را دچار اين انحراف كند و بيحجابي را در خانوادهها به صورت يك هنجار و ارزش درآورد. روند رو به گسترش اين معضل، هر چند با وقوع انقلاب اسلامي و فضاي ناشي از دوران دفاع مقدس، تا حد زيادي كنترل شد ولي به دلايل متعددي، رگهها و ريشههاي خود را همچنان حفظ نمود و بعد از تغيير محيط ارزشي جامعه و فاصله گرفتن از فضاي معنوي حاصل از انقلاب و دفاع مقدس، دوباره مجال ظهور و بروز پيدا كرد.
ج)- كوتاهي و بيتوجهي برخي از مسؤولان فرهنگي كشور در تثبيت ارزشها و احكام اسلامي و تعميق بخشيدن به آن، از وسايل ديگر گسترش بدحجابي است.گفتني است كه به علت وجود مشكلات ناشي از تثبيت انقلاب اسلامي، جنگ تحميلي، فشارهاي خارجي، محاصرههاي گوناگون اقتصادي، سياسي و... باعث شد كه بيشترين وقت و انرژي مسؤولان و دستگاههاي دولتي به اين امور صرف شود و توجه چنداني به مسائل فرهنگي جامعه و اجراي راهكار و برنامههايي در جهت تثبيت و تعميق ارزشها و احكام اسلامي مبذول نگردد.
د)- بعضي از اقدامات انجام گرفته بعد از سال 1368 (از قبيل سياستهاي پولي و ارزي و...) كه به منظور تسريع در روند توسعه و رشد اقتصادي، صنعت و... انجام گرفت، ناخواسته موجب تغيير ارزشهاي جامعه، به سوي هنجارهاي مادي، مدركگرايي، تجملپرستي و... گرديد
ه)- عملكرد منفي و نامطلوب برخي از دستگاههاي فرهنگي (از جمله وزارت ارشاد و مطبوعات وابسته در سالهاي اخير) و ميدان دادن به افراد و عناصري كه هيچ اعتقادي به نظام اسلامي ندارند و با استفاد از تسهيلات مادي و معنوي وزارت ارشاد و فضاي باز و بدون نظارت جامعه، موجبات نشر و ترويج فرهنگ فاسد منحط دوران پهلوي و ارزشهاي حاكم بر جوامع غرب را فراهم و اوضاع فرهنگي كشور را به شدت مسموم و آلوده نمودند به گونهاي كه مقام معظم رهبري هشدارهاي شديد به مسئولين فرهنگي داده، نارضايتي خود را از عملكرد وزارت ارشاد اعلام نمودند كه در نهايت منجر به استعفاي وزير ارشاد گرديد.
و)- برخي از افراط و تفريطهايي كه در سالهاي اوليه انقلاب و بعد از آن در مبارزه با بي حجابي و بد حجابي شد از قبيل استفاده روشهاي خشونتآميز و فيزيكي و... باعث بوجود آمدن تنفر و انزجار و بدبيني به اين حكم الهي گرديد.
ز)- اجرا نشدن فريضه مهم امر به معروف و نهي از منكر يا نظارت ملي به صورت فراگير و گسترده و نظاممند از طرف احاد جامعه، كه در روايات متعدد ضامن حفظ و سلامت جامعه از فساد، نا امني و... شمرده شده است.
ب) عوامل بيروني: مهمترين عامل بيروني تهاجم فرهنگي گسترده و همه جانبه غرب به ارزشهاي اسلامي و ملّي ما، براي بي هويت نمودن نسل جوان، تضعيف باورهاي عقيدتي در مردم و در نهايت شكست نظام اسلامي در ايران با استفاده از پيشرفتهترين وسايل تكنولوژي- اعم از نرمافزاري و سختافزاري، عناصر وابسته داخل در عرصههاي فرهنگي و اقتصادي و... در جهت حاكم نمودن فرهنگ و ارزشها و مظاهر تمدن غرب. مجموعه عوامل فوق سبب گرديده كه متأسفانه عليرغم گذشت بيش از دو دهه از انقلاب اسلامي، معضل بد حجابي در جامعه اسلامي ما وجود داشته باشد. اما در مورد راههاي برخورد و مقابله با اين پديده زشت دو راهكار قابل پيشبيني ميباشد
الف)- راهكارهاي فيزيكي و برخورد از موضع قدرت با متخلفين البته اين برخورد بايد حساب شده و هنجارمند باشد.
ب)- كار بنيادي فرهنگي. مسلماً برخورد با اين پديده به صورت فيزيكي و از طريق دستگاههاي دولتي، بسيار دشوار و تا حدّي ناممكن است. زيرا اگر ما در مسئله لباس و پوشش اسلامي صرفاً بخواهيم از طريق زور وارد شويم، استدلال و منطق نداشته باشيم و نتوانيم حقانيت و لزوم پوشش اسلامي، آثار مثبت و فوايد و بركات اجراي اين فريضه الهي در ابعاد مختلف زندگي شخصي و اجتماعي افراد و فلسفه حجاب و... را با كار فرهنگي مستمر عميق و ريشهاي با استفاده از دستگاههاي فرهنگي و رسانههاي جمعي و مطبوعات و... به زيباترين و بهترين صورت، ارائه دليل برهان، ثابت كنيم، متأسفانه بايد منتظر رواج و گسترش بدحجابي و رواج ارزشهاي غربي به صورت گسترده در جامعه اسلاميمان باشيم. عامل مهم ديگري كه ميتواند ما را در مقابله با اين معضل اجتماعي ياري نمايد اهتمام جدي جامعه به انجام فريضه امر به معروف و نهي از منكر است. بديهي است اگر جامعه در اين زمينه به صورت جدي وارد عمل شود و اين فريضه الهي را منطبق با شرايط و مراتبي كه در شرع مقدس معين گرديده، عملي سازد دستگاههاي فرهنگي نيز بهتر ميتوانند در حل اين معضل اجتماعي اقدام نمايند. براي آگاهي بيشتر ر. ك: 1- حداد عادل، فرهنگ برهنگي و برهنگي فرهنگي 2. فرامرز رفيعپور، توسعه و تضاد 3. علي ذوعلم، انقلاب و ارزشها 4. شهيد مطهري، مسأله حجاب.
منابع و مآخذ:
الف) انسان، آيه 3
ب) رعد، آيه 11
|
