جواب:
1. بي ترديد ماه مبارك رمضان در مقايسه با ماههاي سال، از خصوصيتي برتر و ويژگي ممتازي برخوردار است. جوّ معنوي و روحاني حاكم بر فضاي اين ماه، از سوي گروندگان به توحيد به طور عام و مسلمانان به گونة خاص، انكارناپذير است از اين رو بايد گفت: انتخاب اين مقطع زماني براي نزول قرآن و ساير كتب آسماني مطرح شده در پرسش، معقول و منطقي مينمايد چرا كه نزول كتابهاي مزبور در اين ماه، به آنها جلوهاي ديگر داده و منزلتي ويژه بخشيده است. به راستي آيا ميتوان تأثيرپذيري متقابل ميان رمضان و نزول كتب آسماني را انكار نمود هر چند منزلت وحي، برتر از آن است كه قداست و برجستگي خود را از يك مقطع زماني خاص، حتّي به دليل آراستگي آن به قداستي معنوي، بگيرد، ولي با وجود اين، دو مطلب انكار شدني نيست: يا خداوند خواسته است با هم زماني اين دو پديده، فروغي از نورانيت كتب آسماني را بر اين ماه مهم و تأثيرگذار بر سرنوشت معنوي انسانها، پرتوافكن كند، و بدين وسيله، منزلت آن ماه مهم و حسّاس را فزوني بخشد، و يا اين كه از رهگذر نگاه تقديس مآبانه همة انسانها به اين ماه شريف بهرهبرداري كرده، كتب آسماني را، رنگ و جلايي ديگر ببخشد، تا از عُزلت و تنهايي درآورده، اذهان بيشتري را بدان توجه دهد. در هر صورت، اين پيوند دو جانبه ميان نزول كتب آسماني از يك سو، و انتخاب زمان نزول در ماه شريف و مبارك رمضان از سوي ديگر، بي جهت نبوده، پيامد ياد شده را به دنبال دارد.
2. با تأمل در مطالب گذشته، افزون بر دليل نزول كتب آسماني در ماه رمضان، علت چنين نزولي به گونه خاص درباره قرآن نيز روشن ميشود. درباره نزول اين كتاب الهي در ماه مبارك رمضان، به ويژه در شب قدر، افزون بر آن چه به گونه مشترك با ساير كتب آسماني گفته شد، ميتوان به نكتههاي زير اشاره نمود:
الف ـ در اين شب، بر اساس لياقتها و شايستگيهاي انسانها، به مدت يك سال، سرنوشت آنان رقم ميخورد، حتي علت شب زندهداري، توبه و پرداختن به خودسازي نيز در اين شب عزيز و گرانقدر، همين نكته ياد شده است تا با حضور در پيشگاه خداوند، آن هم با چنين حالتي، زمينة دريافت رحمت او فراهم شود حال، در چنين لحظاتي كه سرنوشت انسان تعيين ميشود، و به همين دليل در خواب غفلت و بي خبري فرو رفتن در آن لحظات سرنوشت ساز، براي انسان زيانبار است، قرآن نيز كه خود كتابي سرنوشت ساز و تعيين كننده هدايت و سعادت انسانهاست به جاست كه در چنين موقعيتي خطير نازل شود يعني، شب تعيين سرنوشت انسانها و بايد گفت: پيوند ميان قرآن و شب قدر، چه زيبا و پرمعناست.(تفسير نمونه، آيت اللّه مكارم شيرازي و ديگران، ج 27، ص 192، دارالكتب الاسلامية.)
در حقيقت انتخاب چنين شبي براي نزول قرآن، از پيوندي ناگسستني ميان سرنوشت انسانها و محتواي قرآن، حكايت دارد. نيز، اين پيام را به دنبال دارد كه نه تنها حيات معنوي شما انسانها، بلكه زندگي مادي شما نيز با قرآن كريم، گره خورده، تقدير و سرنوشت شما انسانها، با محتواي قرآن، آميخته است.(همان، ج 21، ص 156.) اهميت شب قدر، تا بدان جاست كه قرآن كريم در آيهاي ديگر، از آن به شب مبارك، يعني سودمند و جاويدان، نام برده است: إِنَّـآ أَنزَلْنَـَهُ فِي لَيْلَةٍ مُّبَـَرَكَةٍ(دخان،3) ما آن ]قرآن[ را، در شبي پربركت نازل كرديم. اين كه كدام شب، مبدأ خيرات و سرچشمة خوبيهاي پايدار (مبارك) ميباشد، اغلب مفسّران، آن را به شب قدر تفسير كردهاند.(همان، ص 147.)
ب ـ از آن جا كه هم از نظر تاريخي، و هم از جهت ارتباط محتواي قرآن با رويدادهاي زندگي پيامبر6، مسلّم است كه اين كتاب آسماني، به تدريج و در طي 23 سال نازل گرديده از اين رو، مراد از نزول قرآن در شب قدر، نزول دفعي آن است، نه نزول تدريجي. تعبير به انزال نيز مؤيّد اين ادعاست!
ج ـ اين كه قرآن چگونه بر قلب پيامبر، به صورت دفعي نازل شده، به طور دقيق روشن نيست. تنها در روايتي آمده است كه خداوند، همة قرآن را يك جا در شب قدر به بيت المعمور نازل فرمود آن گاه، در مدت 23 سال از آن جا به طور تدريجي و كم كم، بر پيامبر6 وحي نمود. در برخي روايات آمده است: بيت المعمور خانهاي همرديف خانة كعبه در آسمانها است كه عبادت گاه فرشتگان ميباشد.(همان، ج 21، ص 151.)
|
